Pomocnik Historyczny

Siły rynku

Powstawanie gospodarki światowej

Huta cynku Hohenlohe (Wełnowiec, ob. Katowice); litografia Ernsta Wilhelma Knippela, zwanego śląskim Canalettem, poł. XIX w. Huta cynku Hohenlohe (Wełnowiec, ob. Katowice); litografia Ernsta Wilhelma Knippela, zwanego śląskim Canalettem, poł. XIX w. AKG
Rewolucja przemysłowa, nowa gospodarka i pierwsza globalizacja.

Raj utracony? Niepowstrzymany postęp techniczny czynił możliwym to, co jeszcze niedawno zdawało się leżeć poza zasięgiem ludzkich możliwości. Otwieranie kolejnych rynków i rozwój handlu prowadziły do powstawania gospodarki światowej. Rozwój ustawodawstwa socjalnego czynił beneficjentami tej sytuacji coraz szersze kręgi społeczeństwa. W następnym stuleciu, po szoku, jakim okazała się I wojna światowa, wielu ludziom wiek XIX jawił się jako raj utracony. Jakie zatem były podstawowe cechy owego raju?

Dźwignie rozwoju

Rewolucja przemysłowa. XIX w. był stuleciem industrializacji. Powstała cywilizacja przemysłowa, zasadniczo odmienna od dotychczasowych, tradycyjnych form życia. Towarzyszyły temu burzliwe zmiany demograficzne, które dały początek wielkim ruchom migracyjnym i szybkiej urbanizacji.

Kuźnia na Śląsku; litografia Ernsta Wilhelma Knippela z ok. 1850 r.AKGKuźnia na Śląsku; litografia Ernsta Wilhelma Knippela z ok. 1850 r.

Terminem „rewolucja przemysłowa” określa się zazwyczaj całokształt przemian, których rezultatem było powstanie wielkiego przemysłu fabrycznego i cywilizacji przemysłowej. Etapem ją poprzedzającym były manufaktury, gdzie wytwórstwo było już na masową skalę, ale jeszcze bez użycia maszyn. Niezbędnym warunkiem zainicjowania rewolucji przemysłowej były: kapitał, wolna siła robocza i rynki zbytu. Po raz pierwszy splot tych trzech czynników wystąpił w Anglii, która wkroczyła na drogę uprzemysłowienia ok. 1760 r. W latach 20. XIX w. w jej ślady poszły Belgia i Stany Zjednoczone, w następnej dekadzie Francja, po 1840 r. Niemcy, po 1860 r. Królestwo Polskie, po 1880 r. Austria i Rosja, ok. 1900 r. Japonia. (Podane daty należy traktować jako umowne).

Z czasem historycy gospodarczy zaczęli mówić o drugiej rewolucji przemysłowej, która dokonała się w drugiej połowie XIX w. Kołem zamachowym pierwszej był przemysł włókienniczy i rozwijający się na jego potrzeby przemysł ciężki, a głównym źródłem energii – para.

Pomocnik Historyczny „Historia XIX w.” (100182) z dnia 30.05.2021; Piękna epoka; s. 76
Oryginalny tytuł tekstu: "Siły rynku"
Reklama