Owoce pewnej awantury. W lutym 1745 r. paryskiego księgarza André Francois Le Bretona odwiedziło dwóch tłumaczy, którzy przełożyli na francuski dzieło „Cyclopedia or Universal Dictionary of Arts and Sciencies” autorstwa Ephraima Chambersa. Anglik spisał w porządku alfabetycznym hasła prezentujące czytelnikom nowinki techniczne oraz odkrycia naukowe. Le Breton zdecydował się wydać przekład. Jednak podczas drugiego spotkania tłumacze zażądali wyższego honorarium. Księgarz odmówił i doszło do awantury. W jej trakcie jeden z tłumaczy usiłował dźgnąć Le Bretona szpadą, lecz ten okazał się szybszy i znokautował napastnika ciosem pięści.
Księgarz nie mógł jednak wydać dzieła Chambersa wbrew tłumaczom. Zaangażował więc księdza Jean-Paula de Gua de Malvesa, by ten zrobił nowy przekład. Wykładający w Collège de France duchowny w trakcie pracy zaczął tryskać pomysłami na dodatkowe hasła oraz chciał zaangażowania do pomocy innych uczonych. Rozeźlony tym Le Breton pozbył się kłopotliwego księdza, ale zapamiętał jego pomysły. Ideą stworzenia kompendium wiedzy zgromadzonej przez ludzkość podzielił się z trzema innymi księgarzami: Claudem Briassonem, Michelem Antoinem Davidem i Laurentem Durandem. Cisi wspólnicy wymogli, żeby redaktorem encyklopedii został pisarz Denis Diderot. Le Bretona przekonały jego skromne wymagania finansowe, wynoszące 1,2 tys. liwrów rocznie.
Mimo cenzorów i zakazów. Sława wielkiego filozofa, jaką Diderot zdobył, redagując encyklopedię, zrekompensowała mu marne zarobki. Za jego sprawą komercyjny zamysł zmienił się w wizjonerskie przedsięwzięcie. „Trzeba przetrząsnąć do gruntu wszystkie przestarzałe dziecinady, obalić światła, których rozum nie ustanowił i oddać wiedzy i umiejętnościom wolność, która im jest tak potrzebna” – wyjaśniał na początku 1746 r.