Pomocnik Historyczny

Wielcy uczeni

Geniusze francuskiej myśli

René Déscartes – Kartezjusz René Déscartes – Kartezjusz BE&W

René Déscartes – Kartezjusz (1595–1650). Gdyby wydolność intelektualna choćby ułamka ludzi na Ziemi była zbliżona do tej Kartezjusza, zasiedlaliby oni planety wokół Alfa Centauri. W ciągu zaledwie 53 lat Francuz (autor słynnej formuły cogito, ergo sum – myślę, więc jestem) radykalnie zreformował filozofię (mówi się, że był pierwszym filozofem współczesnym) oraz połączył w jeden system geometrię i algebrę. Być może najdonioślejszym jego aktem intelektualnym było ustawienie w samym centrum uwagi czegoś pozornie błahego – zwątpienia. Tylko ono, kiedy utwardzi się je do formy metodologii, jest bezwzględnie pewne. I tylko na nim można budować trwałe konstrukcje wiedzy. Odrzucił też Kartezjusz rusztowania fizyki ustawione jeszcze przez Arystotelesa. Nauka ta nie może być jakościowa, musi operować na właściwościach ciał, które można ująć matematycznie. Spuścizna Kartezjusza jest wszechobecna – także w sposób niepożądany. Zasugerowany przez niego twardy dualizm duszy i ciała kłóci się ze współczesną wiedzą naukową, ale w świadomości ogółu zakorzeniony jest mocno i głęboko.

Joseph Louis LagrangeBE&WJoseph Louis Lagrange

Joseph Louis Lagrange (1736–1813). Zanim chemik Antoine Lavoisier położył głowę na gilotynie, zwrócił się do urzędników Trybunału Rewolucyjnego z prośbą o przesunięcie terminu egzekucji. Chciał jeszcze wykonać pewien eksperyment naukowy. Trybunał orzekł jednak, że „republika nie potrzebuje uczonych“. Nie była to prawda, bo takiego Josepha Louisa Lagrange’a oszczędzono, dzięki czemu na świecie obowiązuje dziś system metryczny. To nieliczne z jego osiągnieć praktycznych – był bowiem zagorzałym teoretykiem. Ślady jego ogromnego dorobku można odnaleźć w wielu gałęziach matematyki i fizyki.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Francuzów” (100194) z dnia 04.04.2022; Dzieje Francuzów; s. 48
Oryginalny tytuł tekstu: "Wielcy uczeni"
Reklama