Pomocnik Historyczny

W poszukiwaniu stabilizacji

Od restauracji Burbonów do Trzeciej Republiki. Burzliwy wiek XIX

Eugène Delacroix, „Wolność wiodąca lud na barykady”, rewolucja lipcowa 1830 r. na gorąco zalegoryzowana przez mistrza romantyzmu. Eugène Delacroix, „Wolność wiodąca lud na barykady”, rewolucja lipcowa 1830 r. na gorąco zalegoryzowana przez mistrza romantyzmu. Getty Images
Ustrojowy przekładaniec w XIX-wiecznej Francji.

Koło historii. W XIX w. Francja odbyła długą podróż polityczną od monarchii Ludwika XVIII do III Republiki, po drodze zahaczając o kilka rewolucji i jedno cesarstwo. Mogło się zdawać, że historia zatoczyła olbrzymie koło; już w ciągu ćwierćwiecza po wybuchu wielkiej rewolucji w 1789 r. Francuzi przeszli przecież przez monarchię Ludwika XVI, monarchię konstytucyjną, republikę, wreszcie cesarstwo. W latach 1814 –70 wszystkie te rozwiązania miały sukcesywnie powrócić. XIX stulecie powtórzyło przy tym te etapy ustrojowe w tej samej kolejności, poczynając od próby powrotu do monarchii absolutnej w okresie burbońskiej restauracji.

Restauracja Burbonów

Ludwik XVIII. Burbonowie powrócili do Francji z rewolucyjnego wygnania po z górą dwudziestu latach w 1814 r. Niemal 60-letni, bezdzietny Ludwik XVIII, w głębi ducha zwolennik absolutyzmu, zdawał sobie jednak sprawę z faktu, że proste odtworzenie stanu rzeczy sprzed 1789 r. było niemożliwe. Król niechętnie zdecydował się więc na ustępstwo w postaci Karty konstytucyjnej, stanowiącej swoistą syntezę Francji przed- i porewolucyjnej. Akt zawierał gwarancje równości wobec prawa, wolności indywidualnej, wolności religijnej czy własności prywatnej – w tym także ziemi nabytej w trakcie lub po rewolucji. Ustępstwem wobec porewolucyjnej Francji był też dwuizbowy parlament. Z drugiej zaś strony wyjątkowo konserwatywna pozostawała cała warstwa symboliczna dokumentu, np. datowanie („dziewiętnasty rok panowania”) czy tytuł suwerena przyznany monarsze. Karta wzmacniała sojusz tronu z ołtarzem, przyznając katolicyzmowi miano religii państwowej. Gwarantowała silną pozycję polityczną władcy. Jej konserwatywny charakter podkreślał też wysoki cenzus majątkowy; na 30 mln Francuzów w 1815 r.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Francuzów” (100194) z dnia 04.04.2022; Dzieje Francuzów; s. 58
Oryginalny tytuł tekstu: "W poszukiwaniu stabilizacji"
Reklama