Pomocnik Historyczny

Napęd i pęd

Francuski pęd ku nowoczesności

Model sterowca skonstruowanego przez Henriego Julesa Giffarda. Model sterowca skonstruowanego przez Henriego Julesa Giffarda. Forum
Francuzów pechowa pogoń za nowoczesnością.

Przygody prekursorów. Bycie prekursorem nie musi wcale się wiązać z wielkimi sukcesami. Za symbole francuskiej nowoczesności mogą z tego powodu uchodzić dwaj wizjonerzy: inżynier Nicolas-Joseph Cugnot oraz markiz Claude de Jouffroy d’Abbans. Jak podkreśla w „Najkrótszej historii wynalazków” Bolesław Orłowski, najważniejszym wydarzeniem technicznym pierwszej połowy XIX w. było praktyczne zastosowanie energii pary do napędu w transporcie. Cugnot już od 1765 r. projektował i testował pojazdy z kotłem parowym. Gdy cztery lata później armia zaczęła szukać nowego sposobu transportowania coraz cięższych armat, inżynier zabrał się do konstruowania ciągnika artyleryjskiego. Zbudowany przez niego trzykołowy prototyp w ruch wprawiała para z 50-litrowego kotła. Choć pojazd ważył aż 2,5 tony, był w stanie uciągnąć 4-tonowe działo z prędkością maszerującego żołnierza.

Model ciągnika artyleryjskiego z kotłem parowym Nicolasa-Josepha Cugnota.Getty ImagesModel ciągnika artyleryjskiego z kotłem parowym Nicolasa-Josepha Cugnota.

Zadowolony ze swego dzieła wynalazca na początku 1771 r. zademonstrował je francuskim generałom podczas specjalnego pokazu w Paryżu. Trzykołowy ciągnik rozpędził się, kierowca stracił nad nim kontrolę i wehikuł wyrżnął w ścianę domu. Po kilku następnych takich próbach generałowie uznali, że należy wynalazek zamknąć w arsenale i już do niego nie wracać. Na pocieszenie Ludwik XV przyznał inżynierowi dożywotnią emeryturę w wysokości 600 liwrów rocznie. 30 lat później angielski wynalazca Richard Trevethick umieścił swój parowy wehikuł na szynach. Jego Invicta zainspirowała innych brytyjskich konstruktorów i w kilka dekad cały świat zrewolucjonizowały koleje żelazne.

Statek parowy markiza Jouffroy’a d’Abbansa płynący po raz pierwszy po wodach Saone w Lyonie 15 lipca 1783 r.; rycina z XIX w.BridgemanStatek parowy markiza Jouffroy’a d’Abbansa płynący po raz pierwszy po wodach Saone w Lyonie 15 lipca 1783 r.; rycina z XIX w.

Podobnie rzecz się miała z parowcami. Architekt inżynier markiz Claude de Jouffroy d’Abbans już w 1773 r. zaczął przemyśliwać, jak połączyć maszynę parową z urządzeniami hydraulicznymi oraz statkiem.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Francuzów” (100194) z dnia 04.04.2022; Dzieje Francuzów; s. 89
Oryginalny tytuł tekstu: "Napęd i pęd"
Reklama