Pomocnik Historyczny

Morze roszczeń

Do kogo należą Arktyka i Antarktyda?

Batyskaf „Mir-1”, który w 2007 r. umieścił na biegunie północnym, na głębokości 4261 m, tytanową flagę Federacji Rosyjskiej. Batyskaf „Mir-1”, który w 2007 r. umieścił na biegunie północnym, na głębokości 4261 m, tytanową flagę Federacji Rosyjskiej. Forum
Obecny status prawno-polityczny obszarów okołobiegunowych.

Teoria sektorów. Pierwsze próby rozciągania suwerenności państw na obszary Arktyki opierały się na prawie odkrywców, które następnie zinstytucjonalizowano w postaci tzw. teorii sektorów. Sprowadza się ona do tego, że państwo, do którego terytorium kontynentalnego przylegają terytoria arktyczne, może rozciągnąć swoje władztwo na wszystkie obszary (wyspy, morza wraz z dnem) wyznaczone trójkątem, którego wierzchołkiem jest biegun północny, a ramionami linie przeprowadzone wzdłuż południków od bieguna do krańcowych punktów, wschodniego i zachodniego, lądowego terytorium danego państwa. Północna linia brzegowa terytorium lądowego stanowi podstawę takiego trójkąta. W myśl tej koncepcji uprawnione do posiadania arktycznych sektorów byłyby: Kanada, Dania, Norwegia, Rosja (Związek Sowiecki/Federacja Rosyjska) i Stany Zjednoczone. Koncepcja sektorów nie zyskała aprobaty międzynarodowej społeczności.

Wyłączna strefa ekonomiczna. Przyjęta w 1982 r. w Montego Bay na Jamajce Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, zwana globalną konstytucją oceanów, wprowadziła dwie instytucje kluczowe dla obecnego porządku międzynarodowego w Arktyce: wyłączną strefę ekonomiczną i szelf kontynentalny. Maksymalna szerokość tej pierwszej to 200 mil morskich (370 km) poza wody terytorialne (pas wód o maksymalnej szerokości 12 mil morskich, na których obowiązuje prawodawstwo i władza państwa, do którego należy dany odcinek wybrzeża). Kraj nadbrzeżny dysponuje tam suwerennym prawem badania, eksploatacji i ochrony zasobów naturalnych, zarówno żywych, jak i nieożywionych, wód morskich pokrywających dno, a także dna morskiego i jego podziemia oraz prowadzenia innych przedsięwzięć, takich jak budowanie i wykorzystywanie sztucznych wysp oraz innych instalacji i konstrukcji.

Pomocnik Historyczny „Bieguny Ziemi” (100196) z dnia 12.06.2022; Bieguny Ziemi; s. 88
Oryginalny tytuł tekstu: "Morze roszczeń"
Reklama