Pomocnik Historyczny

Arktynianie

Poczucie arktyczności i antarktyczności

Podobizna Edmunda Hillary’ego, nie tylko himalaisty, ale i polarnika, na nowozelandzkim banknocie 5-dolarowym, 2014 r. Podobizna Edmunda Hillary’ego, nie tylko himalaisty, ale i polarnika, na nowozelandzkim banknocie 5-dolarowym, 2014 r. MP
Wątki tożsamościowe na krańcach Ziemi.
Ekspedycja Roberta Peary’ego na biegunie północnym, 1909 r.EAST NEWS Ekspedycja Roberta Peary’ego na biegunie północnym, 1909 r.

Biegunowe bieguny. Region arktyczny jest podzielony narodowościowo, językowo, ustrojowo i politycznie, a każdy z subpolarnych krajów inaczej postrzega swoją państwowość i tożsamość. Poczucie arktyczności jako wspólnej przynależności i odpowiedzialności jest stosunkowo nowe. Pierwsze spotkanie krajów arktycznych (A8) – Danii, Finlandii, Islandii, Kanady, Norwegii, Rosji, Szwecji i USA – odbyło się w Rovaniemi (Finlandia) we wrześniu 1989 r. Było poświęcone sprawom ekologicznym północnych obszarów polarnych. W 1996 r. powołano Radę Arktyczną (deklaracja z Ottawy), zrzeszającą A8 oraz regionalne stowarzyszenia ludów tubylczych. Na ugruntowaną strukturę tożsamości jest więc z wolna nakładany nowy, arktyczny komponent. Elementem unifikującym ma być neutralność Arktyki postrzeganej jako strefa pokoju, terytorium dialogu czy też obszar niskiego ciśnienia politycznego. (Choć takie podejście jest różne w poszczególnych krajach arktycznych, najsłabsze w Rosji).

Na przeciwległym wierzchołku Ziemi traktat antarktyczny z 1959 r. zawiesił możliwość wysuwania roszczeń terytorialnych wobec obszarów na południe od równoleżnika 60°S. Paradoksalnie ów status terra nullius, ziemi niczyjej, otwiera przestrzeń do budowania antarktycznych nacjonalizmów. A zatem zjawisk, nomen omen, biegunowo odległych od wspólnotowego poczucia przynależności do Arktyki.

Norwegia. Chociaż Norwegia jest bezsprzecznie krajem arktycznym, nie oznacza to, że naród automatycznie identyfikuje się z Arktyką. O tożsamości arktycznej zaczęto mówić dopiero w momencie dołączenia kraju do Rady Arktycznej. Należy jednak pamiętać, że społeczne cechy, które stworzyły podstawy romantyzmu narodowego i przyczyniły się do powstania niezależnego państwa, zostały ukształtowane przez trudne warunki klimatyczne.

Pomocnik Historyczny „Bieguny Ziemi” (100196) z dnia 12.06.2022; Bieguny Ziemi; s. 92
Oryginalny tytuł tekstu: "Arktynianie"
Reklama