Finis Poloniae
Wykreślenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów z mapy Europy
Targowica. Wyrywanie się Rzeczpospolitej Obojga Narodów spod rosyjskiego protektoratu oraz reformy wzmacniające państwo musiały spotkać się z kontrakcją Petersburga, jednak na razie wojny ze Szwecją i Turcją, a później zagrożenie ze strony koalicji angielsko-pruskiej zmusiły Katarzynę II do biernego przyglądania się wydarzeniom w Warszawie. Dopiero po zakończeniu tych konfliktów zajęła się „sprawami polskimi”. Pretekstu dostarczyli sami Polacy, prosząc imperatorową o wkroczenie jej wojsk do Rzeczpospolitej. (Nawet pozorna legitymizacja była ważna, do dziś rosyjska historiografia unika sformułowania „wojna z Polską”, używając określenia „interwencja”).
Gdy dwaj przeciwnicy Konstytucji 3 maja – generał artylerii Szczęsny Potocki i hetman polny Seweryn Rzewuski, wyróżniający się statusem społecznym i majątkowym – zwrócili się do Petersburga o pomoc w obaleniu ustawy, spotkali się z życzliwym przyjęciem. Nad Newą, gdzie przybyli na zaproszenie imperatorowej, dołączyli do nich Szymon Kossakowski, pełniący w stopniu generała służbę w carskim wojsku, oraz kolejny przeciwnik reform hetman wielki koronny Franciszek Ksawery Branicki. Plan ułożony wspólnie z ministrami Katarzyny przewidywał wkroczenie armii rosyjskiej i pod jej osłoną skonfederowanie województw południowo-wschodnich (gdzie wymienieni magnaci mieli duże wpływy) oraz litewskich; kroki te miały pociągnąć za sobą pozostałe województwa.
Akt konfederacji, pisany pod dyktando generała Wasilija Popowa, parafowano w Petersburgu 27 kwietnia 1792 r., przy czym datowano go na 14 maja w Targowicy (na Podolu, w dobrach Szczęsnego Potockiego) – miało to stwarzać pozory, iż została ona zawiązana na terytorium Rzeczpospolitej.