Pomocnik Historyczny

Doradcy Wazów

Oxenstierna i Jan Zamoyski. Doradcy Wazów szwedzkich i polskich

Erik Larsson Sparre (1550–1600) Erik Larsson Sparre (1550–1600) Nationalmuseum Stockholm
Najbliżsi współpracownicy obu linii dynastii.

Szwedzkiej

Pontus de la Gardie (1520–85)
Syn kupca z Langwedocji, studiował prawo w Bolonii, następnie był mnichem oraz służył w wojsku, walcząc w Piemoncie, Flandrii oraz Szkocji, po czym przyjął służbę w Danii. W 1565 r. dostał się do szwedzkiej niewoli, a potem przyjął służbę u Eryka XIV. Znalazł także uznanie Jana III, z którego nieślubną córką, Zofią Gyllenhielm, się ożenił. Był jednym z dowódców wojsk szwedzkich w czasie wojen z Danią i Moskwą, m.in. ponosił odpowiedzialność za rzeź, do której doszło po zdobyciu Narwy w 1581 r. Korzystano także z jego doświadczenia i znajomości ówczesnego świata w dyplomacji. Służba królowi pozwoliła mu zgromadzić niemały majątek. Utonął w Narwie, wracając łodzią z rokowań z dyplomatami moskiewskimi.

Jöran Persson (ok. 1530–68)
Studiował prawo na uniwersytecie w Wittenberdze. Po powrocie do Szwecji z listami polecającymi od Filipa Melanchtona rozpoczął pracę w kancelarii królewskiej, gdzie zwrócił na siebie uwagę Eryka XIV. W latach 60. zajmował się nie tylko zarządem państwa, ale również ściganiem prawdziwych i domniemanych przeciwników monarchy, m.in. przygotowywał proces przyrodniego brata Eryka, Jana, księcia Finlandii, oraz brał udział w zabójstwie członków rodziny Sture. Odsunięty od władzy w czasie choroby króla, został skazany na śmierć, ale wyroku nie wykonano. Kiedy Eryk powrócił do zdrowia, przywrócił Perssona do łask, jednak w czasie buntu książąt aresztowano go ponownie. Na rozkaz Jana poddano go torturom, po czym stracono.

Erik Larsson Sparre (1550–1600)
Studiował we Frankfurcie nad Odrą, administrator i dyplomata, kanclerz królestwa Szwecji. Był autorem dzieła „Pro lege, rege et grege”, w którym zawarł ideę ograniczenia uprawnień monarchy na rzecz arystokratycznej rady państwa.

Pomocnik Historyczny „Szwedzi na polskim tronie” (100202) z dnia 07.11.2022; Prolog; s. 22
Oryginalny tytuł tekstu: "Doradcy Wazów"
Reklama