Oczywisty następca. Przyszły władca państwa polsko-litewskiego przyszedł na świat w zamku królewskim w Łobzowie niedaleko Krakowa 9 czerwca 1595 r. Ojcem był król Zygmunt III Waza, a matką arcyksiężniczka Anna Habsburżanka. Ochrzczony został w Katedrze na Wawelu, otrzymując imiona Władysław Zygmunt. Pierwsze nawiązywało do pierwszego Jagiellona, drugie do pierwszego Wazy na polskim tronie. Opinia publiczna zwracała uwagę, że od 1520 r. był to pierwszy narodzony polski królewicz, a mając w żyłach po babce Annie krew Jagiellonów, mógł utrzymać związek tronu z tą szanowaną przez szlachtę dynastią.
Trzyletni Władysław stracił matkę, a wkrótce potem wszystkich z rodzeństwa. Z woli króla opiekę nad nim roztoczyła dwórka jego zmarłej żony, panna Urszula Meierin, która potrafiła zdobyć sobie silną pozycję na dworze. Przez wiele lat miała wielki wpływ na jego wychowanie. Młody Władysław opanował języki niemiecki, włoski i łacinę. Dobrze mówił również po polsku, co radowało serca braci szlacheckiej pamiętającej, że Stefan Batory komunikował się łaciną, zaś Zygmunt III kaleczył polską mowę. Królewicz miał zamiłowanie do czytania, kochał malarstwo, śpiew, teatr, balet. W opisach mu współczesnych zachował się obraz młodzieńca jasnowłosego, rumianego, budzącego powszechną sympatię.
Chwilowo car. Niedługo po skończeniu 10 lat stał się obiektem wielkiej gry politycznej w relacjach z popadającym w kryzys państwem moskiewskim. W 1606 r. z ust bojarów padła w Warszawie propozycja powołania Władysława na cara, ale dopiero przysięga wierności pierwszych dostojników carskich i wielkie zwycięstwo pod Kłuszynem (1610 r.) sprawiły, że Zygmunt III zgodził się na obiór syna na moskiewskiego władcę. Rzecz jasna, z powodu młodego wieku nie odgrywał on żadnej samodzielnej roli.