Zawsze wojna. Wojny towarzyszyły szwedzkim Wazom od początku panowania. Gustaw Eriksson zasiadł na tronie dzięki zwycięskiemu powstaniu przeciwko duńskiemu królowi Chrystianowi II (1523 r.). Następna dekada przyniosła konflikt z niedawnym sojusznikiem, Lubeką. W latach 50. doszło do wojny z Iwanem IV Groźnym. Nie można pomijać walk wewnętrznych – buntów chłopskich, z najgroźniejszym spośród nich, rebelią Nilsa Dackego (1542–43). Właśnie w latach 40. władca zreorganizował armię. Zamiast korzystać z kosztownych niemieckich wojsk najemnych, Gustaw I zaczął powoływać do służby chłopów. Stworzył też fundamenty finansowania wojska – nowoczesny system podatkowy: powstały spisy podatników, powołano urzędników odpowiedzialnych za pobór świadczeń, zwykle w naturze.
Pierwsza wojna północna 1563–70. Wybuchła za panowania Eryka XIV. Poszło o podział Inflant i dominację nad Bałtykiem. Szwedzi sprzymierzeni z Moskwą stanęli przeciwko Danii, Norwegii, Rzeczpospolitej i Lubece. Działania lądowe przyjęły postać niszczących rajdów i oblężeń pogranicznych zamków. Eryk – korzystając z kontynentalnych wzorców – próbował stworzyć stałą organizację armii opartą na regimentach piechoty i chorągwiach jazdy, uzbroić odziedziczonych po ojcu chłopskich piechurów w piki, muszkiety i pancerze, a jeźdźców w kopie.
Zdecydowanie lepiej powiodło mu się na morzu: rozbudowana flota, preferująca wymianę ognia zamiast abordażu, zdołała stawić czoło Duńczykom i wspierającej ich flocie lubeckiej, choć żadna ze stron nie uzyskała zdecydowanej przewagi. Kończący wojnę pokój w Szczecinie przywrócił status quo.
Wojna z Moskwą 1590–95. Jan III zmienił priorytety szwedzkiej polityki zagranicznej.