Pomocnik Historyczny

Społeczny niepokój

Frustracje i niezadowolenie społeczne w II RP

Akcja protestacyjna PPS, 1925 r. Akcja protestacyjna PPS, 1925 r. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Dwie dekady protestów i strajków.
Legitymacja związkowa, 1939 r.Polona Legitymacja związkowa, 1939 r.

Lata 20. II Rzeczpospolita była krajem, w którym poziom społecznych niepokojów, ich gwałtowność oraz brutalność, z jaką je tłumiono, byłby wprost niewyobrażalny z dzisiejszego punktu widzenia. W pierwszych miesiącach istnienia niepodległej Polski najbardziej palącą sprawą była kwestia robotnicza. Masowe demonstracje na ulicach większych miast dawnej Kongresówki, Galicji czy Zagłębia Dąbrowskiego były na porządku dziennym. Żądano ośmiogodzinnego dnia pracy, prawa do strajku i ubezpieczeń społecznych. Wiosną 1920 r. – w najgorętszym okresie wojny polsko-bolszewickiej – strajkowali kolejarze w Poznaniu, a policja zastrzeliła siedem osób.

Do najkrwawszych wystąpień przed zamachem majowym doszło w listopadzie 1923 r. w Krakowie. Kryzys gospodarczy, szybujące ceny żywności oraz brak podstawowych produktów w sklepach – wszystko to doprowadziło do ogłoszenia przez związki zawodowe strajku powszechnego. 6 listopada podczas demonstracji doszło do strzelaniny i starć z wojskiem. Na wysokości Plant wyznaczony do stłumienia protestów 8. pułk ułanów szarżował na robotników, ale atak zakończył się śmiercią lub rozbrojeniem wielu żołnierzy. Duża część miasta znalazła się pod kontrolą demonstrantów, a dalszej eskalacji zapobiegły dopiero bezpośrednie rozmowy przedstawicieli PPS z rządem. W sumie zginęło 18 cywilów oraz 14 żołnierzy.

Początek lat 30. Wraz z nadejściem do Polski wielkiego kryzysu na początku lat 30. frustracja i niezadowolenie narastały. Już wiosną 1930 r. w Sanoku odbył się tzw. marsz głodnych. Miasto stało się polem bitwy, a policja i wojsko znów sięgnęły po broń. W miarę pogłębiania się kryzysu z największą brutalnością policji spotykały się strajki chłopskie. Latem 1932 r. doszło do regularnych walk w powiecie leskim, gdzie krążyły plotki, że największy w okolicy właściciel ziemski Jan Potocki zamierza przywrócić pańszczyznę.

Pomocnik Historyczny „Dwie dekady II RP” (100205) z dnia 18.12.2022; Dwie dekady II RP; s. 65
Oryginalny tytuł tekstu: "Społeczny niepokój"
Reklama