Polska architektura międzywojnia – manifest nowoczesności

Gmachy publiczne jako manifestacja siły państwa.

Forum Gmach Poczty Polskiej w Gdyni, przed 1934 r.

W stylu dworkowym. Budowa nowych siedzib urzędów, ministerstw czy osiedli mieszkalnych była znakiem odradzającego się państwa oraz symbolem, że sprawuje ono kontrolę nad swoim losem. Liczne wyrazy tego architektonicznego patriotyzmu znajdujemy na Kresach. Polska cierpiała wówczas na niedobór wykwalifikowanych urzędników i – co gorsza – nie chcieli oni obejmować posad na wschodzie kraju. Aby pokazać, że państwo troszczy się o swoich reprezentantów, już w latach 20. rozpoczęto budowę osiedli urzędniczych. W Brześciu nad Bugiem powstał zbiór kilkunastu domów różnej wielkości (od wielorodzinnych do rezydencji starosty) wybudowanych w stylu dworkowym.

Później niedaleko kolonii wzniesiono też monumentalną siedzibę wojewody poleskiego. Plac przed urzędem pełnił funkcje reprezentacyjne: każdego 3 maja i 11 listopada lokalni dygnitarze przyjmowali tam defilady. Istotną rolę pełnił też gmach Banku Polskiego ukończony w 1925 r. W tym samym czasie państwo zdecydowało o wybudowaniu kolejnych siedzib tego banku w województwie poleskim: powstały one w Pińsku i Baranowiczach.

W stylu narodowym i okrętowym. Architekci międzywojnia – szczególnie ci projektujący budynki użyteczności publicznej – chętnie nawiązywali do wzorów historycznych, obwieszczając w ten sposób przynależność ziem odradzającego się państwa do Polski. Ważną funkcję pod tym względem pełnił projekt budowy dworców kolejowych w tzw. stylu narodowym. Architekt Romuald Miller zaprojektował lub przebudował obiekty w Żyrardowie, Lublinie, Pruszkowie czy Grodzisku Mazowieckim. Najbardziej emblematycznym gmachem, który wyszedł spod jego ręki, był jednak dworzec w Gdyni wybudowany w 1926 r. i wyraźnie stylizowany na wzór dworu polskiego.

Rozwijająca się dynamicznie Gdynia była manifestem polskiej nowoczesności.