Dominacja literatury. Odzyskanie przez Polskę niepodległości przyniosło radykalne zmiany także w kulturze. W tej dziedzinie do najważniejszych tendencji – sprzężonych z politycznym równouprawnieniem grup wcześniej wykluczanych (kobiet, chłopów, robotników, mniejszości religijnych i narodowych) i demokratyzacją stosunków społecznych – zaliczyć można: umasowienie i zacieranie granic między kulturą wysoką a popularną oraz powstanie kultury ogólnonarodowej i niwelowanie różnic klasowych.
Przy czym – mimo dynamicznego rozwoju sztuk plastycznych, muzyki, architektury, fotografii i narodzin nowoczesnej sztuki filmowej – za najważniejszą dziedzinę twórczości artystycznej powszechnie uważano literaturę. Jej uprzywilejowana pozycja, wypracowana w XIX w., wynikała z ogromnych zasług dla podtrzymania tożsamości narodowej w okresie zaborów, z dobrowolnego poświęcenia własnej artystycznej autonomii na rzecz wspólnoty. Literatura pełniła wówczas funkcję uniwersytetu, agory i parlamentu. Ową jej omnipotencję (szczególnie zaś gatunku powieściowego) podkreślił Stefan Żeromski w słynnym odczycie „Literatura a życie polskie” z 1915 r., w którym projektował wyzwolenie się literatury z obowiązków patriotycznych:
„Toteż w dziedzinie, o której mowa, wszystko, niemal bez wyjątku, przesiąknięte jest na wskroś troską o byt polityczny. Powieść jawnie lub skrycie jest dydaktyczna. W sposób szczególnie wyraźny, specyficznie polski, załatwia ona sprawy, które wszędzie pełnią już instytucje życia zbiorowego, wchłaniają parlamenty, giełdy pracy, kongresy oświatowe, partie polityczne i organizacje kulturalne. Powieść w Polsce podnieca do walki lub przed nią ostrzega, maluje przepastne wiry, w które zapaść się mogą różni ludzie bezdomni i ludzie podziemni, opiekuje się przemysłem wielkim lub małym, zwalcza emigrację albo buduje placówki obronne, szerzy antysemityzm, budzi ducha wśród arystokracji czy wśród ludu, wskrzesza kult oręża lub kult organicznej pracy, zatapia się wreszcie w różne tajemnicze lochy, poszukując mniemanych źródeł duszy polskiej, której w tych lochach znaleźć nie sposób – i tak bez końca”.