Pomocnik Historyczny

Polesia czar

Dlaczego nie udał sie projekt melioracji Polesia

Prom na Jasiołdzie, lata 20. Prom na Jasiołdzie, lata 20. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Niezrealizowany projekt nowej Holandii.
Grupa wojskowych, w tle zniszczony wiatrak, Głuszyce, 1930 r.Forum Grupa wojskowych, w tle zniszczony wiatrak, Głuszyce, 1930 r.

Wielka melioracja i polskie osadnictwo. Mit o Polesiu i jego bagnach jako potencjalnej nowej Holandii sięga czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego. Już wtedy myślano o zagospodarowaniu i ucywilizowaniu tego słabo zaludnionego i jeszcze słabiej znanego regionu. Po traktacie ryskim w 1921 r. i wcieleniu zachodniego Polesia do II Rzeczpospolitej Polacy zyskali możliwość wcielenia pomysłu w życie.

Powołane do życia w 1928 r. Biuro Projektu Melioracji Polesia miało cztery lata na przygotowanie szczegółowego planu osuszenia ok. 1,5 mln ha tamtejszych bagien. Koszty określono na 0,5 mld zł (dla porównania, według Komisji Budżetowej Sejmu w 1927/28 r. wszystkie wydatki rządu kształtowały się na poziomie 2,5 mld zł). Inwestycja miała stać się impulsem dla ożywienia gospodarczego całych Kresów. Roztaczano optymistyczną wizję Polesia jako spichlerza Polski oraz rolniczego zaplecza Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Debata na temat konieczności osuszania poleskich bagien była szeroko komentowana na łamach prasy w całym kraju. Np. redakcja „Głosu Ziemi Żywieckiej” pisała w październiku 1928 r.: „Osuszenie Polesia jest konieczne ze względu na reformę rolną i kolonizację wewnętrzną. Setki tysięcy rodaków naszych muszą obecnie szukać chleba poza krajem, a tysiącom innych na karłowatych gospodarstwach wyżyć coraz trudniej”.

Liczono zatem, że zmeliorowany region stanie się alternatywą dla wyjazdu za ocean; „Peru czy Polesie?” – pytano w gazetach. Wyliczenia BPMP zakładały, że w pierwszym etapie osiedli się tam ok. 200 tys. rodzin chłopskich, czyli około miliona ludzi. Co istotne, osadnikami mieli być wyłącznie etniczni Polacy z centralnej, najbardziej przeludnionej części kraju. Plan stanowił element polityki zmiany struktury narodowościowej Kresów.

Pomocnik Historyczny „Dwie dekady II RP” (100205) z dnia 18.12.2022; Dwie dekady II RP; s. 123
Oryginalny tytuł tekstu: "Polesia czar"
Reklama