Miejsce w Europie
Dyplomacja i polityka zagraniczna dwudziestolecia
Realia. Pokój wersalski dał Rzeczpospolitej granicę, która pozwalała na rzeczywistą niepodległość państwa, co wymagało niezależności od Niemiec. Traktat pokoju z zachodnim sąsiadem stał się fundamentem polityki zagranicznej polskiego państwa. Terytorialny dostęp do morza i przyłączenie uprzemysłowionej części Górnego Śląska były szczególnie cenne. Na wschodzie granicę trzeba było wywalczyć zbrojnie, gdyż olbrzymie obszary Europy położone na wschód od Niemiec pozostawił traktat wersalski (1919 r.) bez rozstrzygnięć. Wojna polsko-sowiecka, którą trzeba widzieć jako nieuniknioną, była starciem nowej Polski i nowej Rosji. Ta pierwsza dążyła do przebudowy Europy Wschodniej po własnej myśli – realizując program Józefa Piłsudskiego, który zakładał przede wszystkim stworzenie związanego z Polską sojuszem państwa ukraińskiego i powiązania więzią federacji ziem litewsko-białoruskich, bez ich dzielenia „po szwach narodowościowych”. Pokój ryski (1921 r.) był kompromisem terytorialnym. Bolszewicka Rosja stawiała na sowietyzację Polski, chociaż początkowo (wiosna 1920 r.) taktycznie oferowała korzystny pokój. Ani strona polska, ani sowiecka nie dopięły swoich celów. Polska nie zrealizowała programu przebudowy Europy Wschodniej, a bolszewicy nie zdołali przeprowadzić sowietyzacji Polski, o której zresztą Stalin już w listopadzie 1918 r. powiedział, że jest „przepierzeniem” między nową Rosją a światem kapitalistycznym.
Gdyby jednak ktokolwiek przed 1914 r. wyobrażał sobie restytucję polskiego państwa w takich granicach, jakie uzyskało ono traktatami wersalskim i ryskim – musiałby być uznany za skrajnego idealistę. W następstwie pierwszej wojny światowej wielki przewrót w Europie, który Wiktor Sukiennicki nazwał rewolucją geopolityczną, stał się rzeczywistością.