Jeden wódz. Szczyt drabiny odpowiedzialności za Holokaust zajmuje osobiście Adolf Hitler jako przywódca NSDAP oraz kanclerz Niemiec. Jeden z czołowych badaczy życiorysu führera, historyk Ian Kershaw, stwierdził wprost: „Bez Hitlera nie ma Holokaustu”. Gdyby wodza nie było, nie doszłoby do zbrodni w takiej formie, w jakiej jej dokonano.
Nie ulega wątpliwości, że Niemcy po 1933 r. były państwem wodzowskim. Zgodnie z tą zasadą kanclerzowi Rzeszy przysługiwała pełna i nieograniczona władza prawodawcza, wykonawcza oraz sądownicza, a jakiekolwiek inne instytucje czy prawa miały charakter wyłącznie fasadowy. Zgodne z tą logiką w III Rzeszy nic ważnego nie mogło się wydarzyć bez wiedzy Hitlera. To właśnie on był twórcą ugrupowania i reżimu, którym nadał jednoznacznie antysemicki charakter. Zgoda Hitlera – nie tylko czysto formalna – była konieczna na różnych etapach Holokaustu.
Nie istnieje wprawdzie jeden dokument, w którym führer wprost nakazywałby wymordowanie europejskich Żydów – co jest argumentem często wykorzystywanym przez negacjonistów Holokaustu – ale historycy dysponują wielką liczbą relacji, wspomnień oraz dokumentów potwierdzających, że nie tylko wiedział o Zagładzie, lecz także był jej głównym inspiratorem. W tym zakresie odgrywał rolę wizjonera, który oczekiwał od swoich wyznawców-podwładnych inicjatywy w realizacji planu.
Partyjno-państwowe trybiki machiny. Ze względu na sposób funkcjonowania nazistowskiego reżimu brzemię winy spada następnie na wiele innych osób. Bez ofiarnej pracy tysięcy ludzi na różnych szczeblach władzy, bez cichych wykonawców i posłusznych urzędników Holokaust nie mógłby się dokonać. Drugi od góry szczebel odpowiedzialności zajmują zatem najbliżsi współpracownicy Hitlera, partyjna elita NSDAP, członkowie SS, organy bezpieczeństwa na czele z Gestapo i SD, kierownictwo i żołnierze Wehrmachtu, a także członkowie innych organizacji oraz instytucji niemieckiego państwa.