Kółka i krzyżyki. „Przeglądał marszrutę i nagle zauważył czerwony krzyżyk tuż przy bieżącej trasie. Krzyżyk, a więc detal. Zbiorowe historie oznaczano kółkiem. Unikali detali; były mało wydajne. Każdy chciał od razu złapać grubszą forsę, a płacili akordowo, od… hm, trudno powiedzieć od sztuki, bo wszystko było w kawałkach, czasami prawdziwa zupa. Od łebka też jakoś nieściśle”. To fragment debiutanckiego opowiadania Henryka Grynberga, opublikowanego w 1959 r. w „Twórczości”. „Ekipa »Antygona«” przedstawia jedną z akcji brygady, której zadaniem było poszukiwanie nieekshumowanych pochówków, w tym ofiar Zagłady. Prowadzono takie od końca wojny. Te, które opisywał Grynberg, miały miejsce prawie piętnaście lat później.
Wiedza o tym długim poszukiwaniu zabitych nie jest ani dobrze poznana, ani uporządkowana: dokumenty tkwią w urzędach, m.in. w archiwum Biura Informacji i Poszukiwań PCK. Alina Skibińska przeglądnęła dostępne tam dane z powiatu przeworskiego i znalazła 650 opisów tużpowojennych ekshumacji, z których 400 dotyczyło ofiar żydowskich. To pozwala szacować, jak wiele pracy jeszcze trzeba, by zrekonstruować pełną biografię zabitych w Zagładzie, obejmującą także historię ich ciał.
Opisy i zdjęcia z ekshumacji są drastyczne: rozkładające się ciała wyniesione na brzegi wykopu, obok prowizoryczne drewniane trumny-skrzynki. Wydaje się, że nikt nie broni do nich dostępu: wokół kłębią się przechodnie. Dzięki tym fotografiom można zrozumieć, w jak niewyobrażalnym współcześnie stopniu polskie społeczeństwo musiało być oswojone z widokami zamęczonych ciał. Grynberg – opisując na poły straceńczą, na poły zdeprawowaną ekipę powojennych Antygon – ujął językiem literatury pozagładową rzeczywistość w Polsce, o której niewiele wiedzą światowe badania nad Holokaustem.