Namalowany przyrząd. Krużganek Zamku Kapituły Warmińskiej w Olsztynie skrywa tajemniczy przyrząd, wykreślony na ścianie. Jego wykonanie przypisuje się Mikołajowi Kopernikowi, który od końca 1516 r. do końca 1519 r. oraz ponownie w latach 1520–21 pełnił funkcję administratora dóbr kapituły i rezydował na zamku. Byłby to zatem jedyny instrument astronomiczny wykonany przez Kopernika lub dla niego, jaki zachował się – co prawda nie w całości, ale w dużych fragmentach – do naszych czasów.
Należy jednak zastrzec, że nie dysponujemy bezpośrednimi dowodami na to, że sporządził go sam Kopernik. Najstarsza wzmianka o tym wykresie na ścianie krużganka pochodzi z 1796 r. Heinrich Reinhold Hein, pastor kościoła ewangelickiego w Olsztynie, opisał go tak: „W izbie z dwoma oknami wychodzącymi na zachód Kopernik wykonał na ścianie zegar słoneczny, na który, gdy zegar powinien wskazywać godziny poranne, promienie Słońca nie mogły bezpośrednio padać”. Hein napisał o izbie, a nie o krużganku nieprzypadkowo. Od czasów Kopernika ten fragment zamku był przebudowywany, a wykres na tynku poddawano niezbyt szczęśliwym modyfikacjom. Dzisiaj – dzięki wysiłkom kolejnych pokoleń badaczy i pracom koordynowanym przez mieszczące się w zamku Muzeum Warmii i Mazur – możemy z dużym prawdopodobieństwem odtworzyć pierwotny wygląd tablicy astronomicznej i jej funkcje.
Na potrzeby kalendarza. Tablica ma długość 705 cm i wysokość 140 cm, lokuje się dość wysoko nad posadzką, pod sufitem. Tworzą ją wykreślone kolorowymi farbami linie oraz oznaczenia liczbowe (arabskie i rzymskie) i litery. Wykonano je na tynku metodą fresku mokrego.
Jak już zauważył pastor Hein, gdyby był to zegar słoneczny, w tej konfiguracji nie mógłby wskazywać godzin porannych.