Teorie z antyku. Choć trudno powiedzieć, jakie Mikołaj Kopernik stosował praktyki medyczne, zapewne był lekarzem swoich czasów, czyli odwoływał się do słynnej, obowiązującej od starożytności koncepcji humoralnej Galena – rzymskiego medyka z przełomu II i III w. Według niej zdrowie zależało od zachowania równowagi czterech płynów cielesnych, tzw. humorów: krwi, żółci żółtej i czarnej (zapewne chodzi o ciemną krew żylną wypływającą ze śledziony) oraz flegmy. Np. uważano, że spożywanie mięsa osłów, ślimaków i soczewicy powoduje nadmiar czarnej i żółtej żółci, a ta wywołuje trąd.
Medycy badali pacjenta, sprawdzając temperaturę ciała, puls, wygląd języka i oczu, patrzyli też na kolor moczu i wypytywali o dolegliwości. Po postawieniu diagnozy leczenie polegało na przywróceniu równowagi humorów za pomocą diet, ziół, leków, ale i flebotomii (upuszczania krwi). Ten ostatni zabieg był powszechny również dlatego, że panowało przekonanie, sięgające także Galena, jakoby z czasem krew ulegała zużyciu.
Medycyna średniowieczna i renesansowa opierała się na teoriach antycznych, które trafiły do obiegu za sprawą lekarzy arabskich, tłumaczących dzieła greckie i rzymskie. Nadal miała wiele wspólnego z magią, alchemią i astrologią, a zatem uważano, że choroby wywołuje nie tylko nierównowaga humorów, ale także grzech (cierpienie jako kara boska), wojny oraz złe prowadzenie się. W zasadzie tylko dolegliwości z tej ostatniej grupy uchodziły za wyleczalne.
Podczas gdy lud leczył się u znachorów i zielarzy, osoby lepiej sytuowane szukały rady u mnichów, których uważano za najlepszych lekarzy. Jednak metody tych ostatnich niewiele odstawały od praktyk uzdrowicieli, co brało się stąd, że nikt nie zdawał sobie sprawy z istnienia zarazków, a zakaz przeprowadzania sekcji sprawiał, że wiedza anatomiczna stała w miejscu.