Dominium biskupie. W biskupstwie warmińskim – „tym odległym zakątku ziemi”, jak je sam nazwał – Kopernik spędził 40 lat swojego życia. Zorganizowana w 1243 r. diecezja warmińska aż do wybuchu wojny trzynastoletniej (1454–66) podlegała Zakonowi Krzyżackiemu. Niemal w środku diecezji wydzielono jedną trzecią obszaru jako bezpośrednie władztwo (dominium) biskupie. Stanowiło ono uposażenie purpurata (dwie trzecie terytorium) i kapituły katedralnej (jedna trzecia). Po podpisaniu w Toruniu traktatu pokojowego z zakonem ta właśnie część diecezji, określana jako Warmia biskupia, weszła razem z Prusami Królewskimi w skład Królestwa Polskiego.
Specyficzne położenie sprzyjało zachowaniu przez Warmię odrębności prawnoustrojowych i społeczno-gospodarczych nie tylko w ramach państwa polskiego, ale także samej dzielnicy Prus Królewskich. Dominium biskupie cieszyło się dużą autonomią nieznaną w innych polskich diecezjach i zajmowało szczególne miejsce w państwie Jagiellonów, zwłaszcza wobec podejmowanych przez krzyżaków prób odzyskania utraconych terenów.
Sytuację zmieniła sekularyzacja zakonu (1525 r.), a postępy reformacji pozbawiły biskupa warmińskiego władzy duchowej na pozostałych terenach diecezji wchodzących w skład ziem przyznanych księciu Albrechtowi Hohenzollernowi, siostrzeńcowi polskiego monarchy. Odtąd katolicka Warmia znajdowała się w centrum sprotestantyzowanych Prus Książęcych, toteż biskupi i kanonicy starali się utrzymywać dobrosąsiedzkie stosunki z nowym władcą – świeckim Albrechtem. Jednak w trudnych przypadkach i konfliktach szukali zawsze wsparcia na dworze polskim.
Z uwagi na powierzchnię biskupstwo należało w ramach polskiego państwa do najmniejszych, jednak z tytułu dochodów zajmowało siódmą lokatę (po Gnieźnie, Krakowie, Włocławku, Płocku, Lwowie i Poznaniu).