Suchy przestwór oceanu. Nadczarnomorskie stepy, ten „suchy przestwór oceanu” (Adam Mickiewicz), to doskonałe miejsce dla ludów lubiących otwarte przestrzenie, dla koczowników, hodowców i jeźdźców. Przede wszystkim była to ziemia do przebycia dla licznych wędrowców, którzy ciągnęli ze wschodu, ale też zmierzali w przeciwnym kierunku lub szukali bogactw, wędrując z północy na południe. Niektórzy zatrzymywali się na dłużej, inni wpadali jak po ogień. Ponieważ kolejne grupy przybyszy były niepiśmienne, informacje na ich temat pochodzą z badań archeologicznych oraz enigmatycznych doniesień zazwyczaj uprzedzonych i przerażonych ich dzikością sąsiadów – co tylko dodawało tajemniczości regionowi. Etniczność wędrujących ludów długo nie była jasna i dopiero ostatnie badania DNA pozwalają rozwikłać zagadki dotyczące genezy wielu mieszkańców stepów.
Barbarzyńcy i obywatele. Opowieść o migracjach można zacząć od wędrówki neandertalczyków na Ural, przez równiny dzisiejszej południowej Ukrainy, albo od patriarchalnych pasterzy i nosicieli języka indoeuropejskiego, którzy w III tys. p.n.e. na nadczarnomorskich stepach hodowali konie. Ale pierwszymi odnotowanymi w źródłach tekstowych ludami byli mistrzowie kowalstwa Kimmerowie oraz mistrzowie jeździectwa Scytowie. Gdy ci pierwsi w VIII w. p.n.e. wywędrowali ze swojej ojczyzny w okolicach Krymu na południe, by najeżdżać imperia bliskowschodnie i pierwsze kolonie greckie na południowym wybrzeżu Morza Czarnego, w ich miejsce z dalekiego Ałtaju przybyli ci drudzy. Mniej więcej w tym samym czasie na północnych wybrzeżach Morza Czarnego pojawili się Grecy wraz ze swoją kulturą, pismem i miastami. Scytów uwiodły bogactwa i wino cywilizowanego świata, z czasem zaczęli też uprawiać rolę i zakładać na żyznych ziemiach osady, ale nie odeszli od koczowniczych obyczajów i do końca budowali kurhany, w których chowali obsypanych złotem przedstawicieli elit.