Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Pomocnik Historyczny

Czynnik krymski

Historia basenu Morza Czarnego

Port w Sewastopolu, 1850 r. Port w Sewastopolu, 1850 r. East News
Dzieje basenu Morza Czarnego w soczewce.

Od Greków do Moskwician. Półwysep Krymski jest soczewką, w której skupiają się dzieje całego basenu Morza Czarnego. Jako Tauryda był obszarem osadnictwa greckiego sięgającego V w. p.n.e. Z czasem kolonie skonsolidowały się w ramach Królestwa Bosporańskiego, które z kolei zhołdowało Królestwo Pontu. To ostatnie stało się zaś państwem zależnym Rzymu. Potem półwyspem władali Bizantyńczycy, rywalizując z Włochami z Wenecji i Genui. Podczas inwazji mongolskiej Krym znalazł się w granicach Złotej Ordy, a w 1440 r. powstał tam Chanat Krymski. Ten byt z kolei uznał zależność od Imperium Osmańskiego.

W XVII i XVIII w. powolną, lecz konsekwentną ekspansję na południe rozpoczęli Moskwicini. W latach 1687 i 1689 Rosja podjęła dwie, zakończone fiaskiem, ekspedycje na Krym. W toku kolejnych kampanii (1695–96) Piotr I po raz pierwszy zdobył Azow, utracony następnie w 1713 r. W trakcie następnej wojny oddziały rosyjskie wdarły się w głąb Krymu, zdobywając w 1736 r. Perekop, Kozłow i Bachczysaraj. Zwycięstw tych Rosjanie nie mogli jednak zdyskontować na morzu. Traktat pokojowy zawarty pod auspicjami mocarstw europejskich zakazywał im bowiem posiadania floty.

Ważnym etapem parcia na południe było ostateczne zdobycie Azowa w 1774 r. i wymuszenie na Turcji uznania niepodległości Chanatu Krymskiego (rezultaty wojny 1768–74 zakończonej pokojem w Küczük Kajnardży). Rosja w 1776 r. osadziła na tronie całkowicie uległego chana. Podczas następnej wojny (1768–74), aby zagrozić Stambułowi od strony morza, Rosjanie zdecydowali się na przemieszczenia na Morze Śródziemne eskadry okrętów z Bałtyku. Był to jednak sposób wysoce nieefektywny. Toteż po zakończeniu działań przystąpiono do budowy sił morskich na Morzu Czarnym.

Krym carów.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Bałkanów” (100210) z dnia 26.06.2023; Dzieje Bałkanów; s. 62
Oryginalny tytuł tekstu: "Czynnik krymski"
Reklama