Pomocnik Historyczny

Towarzysze bratankowie

Polacy i Węgrzy za żelazną kurtyną

János Kádár (w limuzynie po lewej) i Edward Gierek podczas powitania węgierskiego przywódcy w Warszawie, czerwiec 1978 r. János Kádár (w limuzynie po lewej) i Edward Gierek podczas powitania węgierskiego przywódcy w Warszawie, czerwiec 1978 r. Jan Morek / PAP
W okowach komunistycznych reżimów.

Powojenne rachunki. Podczas drugiej wojny światowej Budapeszt i Warszawa znalazły się w dwóch odrębnych obozach. Polska zakończyła wojnę po stronie aliantów, mając swój udział w pokonaniu hitlerowskich Niemiec, podczas gdy Węgry – często nazywane ostatnim sojusznikiem Hitlera – były wśród pokonanych i spodziewały się odpowiedzialności za takie swoje militarne zaangażowanie.

W 1947 r. polski rząd wystąpił z żądaniem wypłaty reperacji za utracone mienie polskie, które znalazło się nad Dunajem w czasie wojny. Jego wartość oszacowano na ok. 20 mln dol. amerykańskich. Węgierscy komuniści oczywiście milczeli, a politycy Partii Drobnych Rolników (stanowiącej główną siłę rządową do 1948 r.) widzieli w tym żądaniu wielką niesprawiedliwość. Uważali, że Węgry mogłyby w tej sytuacji wystawić rachunek za pomoc, jakiej ich kraj udzielił polskim uchodźcom cywilnym i wojskowym. W jednej z gazet ukazał się nawet artykuł zatytułowany „Ellenszámla” (Kontrrachunek).

Druga sporna sprawa dotyczyła nadziei Węgrów na przynajmniej częściową rewizję granic potrianońskich. Marzenia te zostały pokrzyżowane przez decyzje mocarstw, głównie Związku Sowieckiego i Wielkiej Brytanii. W 1947 r. podpisano w Paryżu z Węgrami drugi traktat pokojowy, przez Węgrów nazywany małym Trianon. Jego postanowienia wywołały rozgoryczenie, już nie w stosunku do Kremla, ale wobec sąsiadów. W dzienniku „Világ” ukazała się karykatura pokazująca czterech zbirów (w tym Polaka) napadających na węgierskiego chłopa w Ogrodach Elizejskich (aluzja do pozostawienia terenów Siedmiogrodu, Słowacji, Wojwodiny, części Spiszu i Orawy w rękach państw ościennych).

Imre Nagy, 1956 r.AKG/East NewsImre Nagy, 1956 r.

Żywoty (nie do końca) równoległe

Wywodzili się z ubogich robotniczych rodzin.

Pomocnik Historyczny „Polacy i Węgrzy. Dzieje sąsiedztwa” (100217) z dnia 11.12.2023; Polacy i Węgrzy; s. 79
Oryginalny tytuł tekstu: "Towarzysze bratankowie"
Reklama