Skoligacony z Olbrachtem. Nie został władcą księstwa saksońskiego, ale rządził suwerennym państwem Zakonu Krzyżackiego w Prusach. To wielki mistrz Johann von Tieffen w 1496 r. wysunął projekt odstąpienia tej godności Fryderykowi, synowi księcia saskiego Albrechta Odważnego. Starszy brat Fryderyka, Jerzy Brodaty, dopiero co ożenił się z Barbarą, siostrą króla polskiego Jana Olbrachta. Te koneksje rodzinne nowego wielkiego mistrza miały wzmocnić pozycję zakonu na arenie międzynarodowej, a przede wszystkim wobec władcy Rzeczpospolitej, który domagał się hołdu lennego. Były mocną kartą przetargową w rokowaniach z polskim władcą.
Duchowny, ale świecki. Fryderyk był młodzieńcem dobrze wykształconym. Studiował najpierw w Lipsku pod kierunkiem prawnika doktora Paula Watta, a następnie prawo na włoskich uniwersytetach w Bolonii i Sienie. Ponieważ był jednym z kilku synów, a na dodatek słabego zdrowia, ojciec przeznaczył go do stanu duchownego i jeszcze w trakcie studiów syna zdobył dla niego kilka kanonii w Rzeszy.
Fryderyk cierpiał na puchlinę wodną (określano tak nadmierne gromadzenie się płynów w tkankach i naturalnych jamach ciała). Podobno też stale bał się, że zostanie otruty. Dlatego zawsze dbał, aby w jego pobliżu znajdował się medyk. Ruszając w drogę do odległego Królewca, zabrał z sobą lekarza Erasmusa Stellę, na którego pensji nie oszczędzał. I którym się nie dzielił. Gdy ciężko chory książę mazowiecki Konrad III Rudy poprosił go o przysłanie lekarza dworskiego, Fryderyk odmówił, co sprawiło, że umierający skierował pod jego adresem kilka gorzkich słów.
Do Królewca książę Fryderyk dotarł 28 września 1498 r., a już następnego dnia został przyjęty do Zakonu Krzyżackiego i wybrany na urząd wielkiego mistrza. Nie zamierzał – choć był do tego zobligowany – złożyć przysięgi wierności królowi polskiemu.