Surowy i przeciętny. Początek jego urzędowania zbiegł się w czasie z aneksją Teksasu. W ciągu kolejnych czterech lat USA dokonały bezprecedensowej ekspansji terytorialnej, a James Polk stał się pierwszym prezydentem amerykańskiego imperium.
Urodził się w północnej Karolinie w 1795 r., ale wkrótce Polkowie śladem dziesiątków tysięcy Amerykanów przenieśli się na zachód. Osiedlili się w Tennessee, gdzie Samuel Polk, ojciec Jamesa, został sędzią. Do rodziny należała licząca 8 tys. akrów farma, na której pracowało ok. 50 niewolników. James Polk studiował prawo i pracował jako adwokat. Następnie wygrał wybory do Izby Reprezentantów i przeniósł się do Waszyngtonu.
Wedle zgodnej opinii współczesnych mu osób Polk nie wyróżniał się błyskotliwością ani charyzmą. Był raczej zamknięty w sobie i nie okazywał emocji. Cechowały go surowość i dyscyplina. Zaliczał się do grona największych zwolenników prezydenta Andrew Jacksona, i to dzięki niemu awansował na szczyty hierarchii Partii Demokratycznej.
Gdyby nie poparcie Jacksona oraz sprawa aneksji Teksasu, Polk nie otrzymałby nominacji Partii Demokratycznej na prezydenta. Dyskutowana od dawna sprawa przyłączenia Teksasu do Unii rozbudziła wiarę wyborców w to, że tzw. Objawionym Przeznaczeniem (Manifest Destiny) Stanów Zjednoczonych jest zasiedlić ziemie między Wschodnim a Zachodnim Wybrzeżem. Demokraci potrzebowali więc kandydata, który obieca, że będzie popierał ekspansję terytorialną na Zachód.
Polk pasował do tego profilu i w wyborach jesienią 1844 r. pokonał Henry’ego Claya. Oświadczył, że za główny cel swojej prezydentury uważa przyłączenie do USA Oregonu i Kalifornii. Jeszcze przed wyborami stwierdził, że prawa Ameryki do Oregonu „są jasne i niekwestionowane”, choć pretensje do tego rozległego terytorium wysuwała przede wszystkim Wielka Brytania, lecz również Rosja, Hiszpania i Meksyk.