Pomocnik Historyczny

Prusy fryderycjańskie

Budowniczowie potęgi Prus

Elektor Fryderyk III koronuje się w Królewcu na króla w Prusach (odtąd Fryderyk I), 18 stycznia 1701 r. Obraz olejny Antona von Wernera z XIX w. Elektor Fryderyk III koronuje się w Królewcu na króla w Prusach (odtąd Fryderyk I), 18 stycznia 1701 r. Obraz olejny Antona von Wernera z XIX w. AKG
Gdy w 1701 r. elektor Fryderyk III koronował się na „króla w Prusach”, kraj awansował do rangi królestwa, stając się – jak to ktoś ujął – państwem przyszłości. Zdyskontowali to jego następcy, przede wszystkim Fryderyk II zwany Wielkim.

Elektor Fryderyk III (1688–1701) jako król Fryderyk I (1701–13)

Spuścizna po Wielkim Elektorze. Per fas et nefas podejmowane reformatorskie działania Wielkiego Elektora – Fryderyka Wilhelma – stworzyły jeśli już nie fundamenty, to przynajmniej wykop pod fundamenty przyszłej wielkości państwa Hohenzollernów. Jego następcy przypadła rola tego, który potrafił zdyskontować ów sukces w sferze zarówno politycznej jak i symbolicznej. Sukces tym ważniejszy, iż Brandenburgia-Prusy były przecież wciąż drugorzędnym krajem Rzeszy Niemieckiej – tak co do obszaru, jak i ludności. W momencie śmierci Fryderyka Wilhelma jego władztwo liczyło ok. 1 mln mieszkańców (w tym samym czasie Saksonia – 2 mln). Prusy Wschodnie, peryferyjnie położone i oddzielone od stolicy w Berlinie, współtworzyły jedynie demograficzną bazę państwa.

Co równie ważne, państwo Hohenzollernów miało znacznie mniejsze możliwości finansowe niż na przykład Bawaria, Saksonia czy powiązany unią personalną z Anglią Hanower. Nie odgrywało ono – według raczej zgodnej opinii historyków – ważniejszej roli ani w polityce Świętego Cesarstwa, ani tym bardziej w europejskiej. Z sytuacją zdawał się być pogodzony elektor Fryderyk III (1688–1713), który skierował początkowo swe ambicje ku nauce i sztuce – w epoce wczesnego oświecenia. Naśladując króla Francji Ludwika XV, którego rezydencja w Wersalu stanowiła niedościgły wzór dla wszystkich monarchów europejskich, rozbudował i upiększył skromny zamek w Berlinie.

Orzeł pruski koronowany w Królewcu, alegoria z początku XVIII w.BEWOrzeł pruski koronowany w Królewcu, alegoria z początku XVIII w.

Wanny i uniwersytet. Wiąże się z tym anegdota – odnotowana przez Władysława Konopczyńskiego w jego pracy „Fryderyk II a Polska” – która w czasach Fryderyka II Wielkiego (1740–86) urosła do rangi symbolu: swoją siedzibę Fryderyk III wyposażył w dwie niezwykle kosztowne, chińskie wanny porcelanowe.

Pomocnik Historyczny „Prusy - wzlot i upadek” (100230) z dnia 10.03.2025; Dzieje Prus; s. 29
Oryginalny tytuł tekstu: "Prusy fryderycjańskie"
Reklama