Niemcy stają się republiką, a Prusy krajem związkowym

W tzw. Republice Weimarskiej Prusy były nadal dominującym krajem związkowym. O ile w cesarstwie stanowiły ostoję konserwatyzmu, teraz stały się bastionem socjaldemokracji. Brunatniejąca Rzesza zlikwidowała samodzielność Prus w drodze puczu.

Niemcy republiką. Dwadzieścia cztery trony zmiotła w Niemczech listopadowa rewolucja 1918 r. Najważniejsze były te, na których zasiadał Hohenzollern – cesarz Niemiec i król Prus w jednej osobie. Przebywający w kwaterze głównej Sztabu Generalnego w Spa Wilhelm II próbował jeszcze kluczyć. Godząc się na abdykację jako cesarz sądził, iż uda mu się zatrzymać koronę króla Prus. Tymczasem kanclerz, książę Maksymilian Badeński, w południe 9 listopada ogłosił, jakoby Wilhelm zrzekł się obu koron. Oznajmił też, że swój urząd przekazuje przywódcy socjaldemokratów Friedrichowi Ebertowi. Dwie godziny później, podczas wiecu przed gmachem Reichstagu, inny socjaldemokratyczny polityk Philip Scheidemann, bez konsultacji z Ebertem, proklamował Niemcy republiką.

Rządem tymczasowym stała się powołana przez SPD i bardziej lewicowych tzw. niezależnych socjaldemokratów z USPD (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) Rada Pełnomocników Ludowych. Czołową w niej rolę odgrywał Ebert, wkrótce wybrany na prezydenta Rzeszy. Obie partie powołały prowizoryczny rząd republikańskich Prus. W skierowanym „do ludu Prus” manifeście socjaldemokratyczni przywódcy wyjaśniali, że mają zamiar przekształcić „stare, na wskroś reakcyjne Prusy” w „całkowicie demokratyczną część składową jednolitej, ludowej republiki”.

Pakt Ebert-Groener. Kierownictwo SPD było dalekie od radykalnych haseł. „Ja jej nie chcę, naprawdę nienawidzę jej bardziej niż grzechu”, mówił Ebert o rewolucji społecznej. Wyrazem tej postawy były tajne ustalenia między przywódcą SPD a stojącym na czele sił zbrojnych Rzeszy gen. Wilhelmem Groenerem. W myśl tego tzw. paktu Ebert-Groener (rozmowa telefoniczna, do której doszło 10 listopada 1918 r.