Pomocnik Historyczny

Rozbiór Prus Wschodnich

Ostateczne rozwiązanie państwa pruskiego

Mapa z archiwów rosyjskich; niebieska linia z odręcznym dopiskiem – granica Polski wykreślona osobiście przez Józefa Stalina. Południowy odcinek zachodniej granicy pobiegł ostatecznie wzdłuż Nysy Łużyckiej, a w Prusach Wschodnich granicę ustanowiono bardziej na południe. Mapa z archiwów rosyjskich; niebieska linia z odręcznym dopiskiem – granica Polski wykreślona osobiście przez Józefa Stalina. Południowy odcinek zachodniej granicy pobiegł ostatecznie wzdłuż Nysy Łużyckiej, a w Prusach Wschodnich granicę ustanowiono bardziej na południe. AN
Polska przejęła 23 655 km kw. (64 proc.) terytorium byłych Prus Wschodnich.

Polskie postulaty. Powołany w 1940 r. we Francji rząd gen. Władysława Sikorskiego zakładał, że zachodni sojusznicy Polski niebawem pokonają Niemców. Wyciągając wnioski z przegranej kampanii wrześniowej, domagał się przyłączenia do Polski rejonu Opola, kawałków Pomorza, Wolnego Miasta Gdańska i Prus Wschodnich. Opowiadał się też za granicą z ZSRR, ustaloną w traktacie ryskim. Postulaty te popierała Francja, która już w Wersalu chciała, by Gdańsk i Prusy Wschodnie należały do Polski. Ale w 1940 r. podbiły ją Niemcy, głos miały już tylko ZSRR, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone.

Podczas konferencji w Teheranie (listopad 1943 r.) Wielka Trójka wstępnie przyjęła, że polsko-radziecką granicę poprowadzi się wzdłuż linii Curzona. Do Polski włączy się prowincję opolską i Prusy Wschodnie. Ale o ich część upomniał się Stalin. W liście do Churchilla z 4 lutego 1944 r. napisał, że godzi się na poszerzenie granic Polski na zachodzie i północy, ale z poprawką, by północno-wschodnią część Prus Wschodnich, z portem w Königsbergu, przekazać ZSRR: „To jedyny kawałeczek niemieckiego terytorium, do którego my pretendujemy”.

Za włączeniem Prus Wschodnich do Polski opowiadały się działające podczas okupacji partie polityczne. Powstały naukowe opracowania, uzasadniające konieczność poszerzenia polskich granic na zachodzie i północy. Nie wyobrażano sobie utraty Kresów. Na granicę wzdłuż linii Curzona zgodzili się natomiast działacze PKWN.

Tajne porozumienie. Przebieg granicy ustalono 27 lipca 1944 r. w Moskwie, w tajnym porozumieniu podpisanym przez Edwarda Osóbkę-Morawskiego i Wiaczesława Mołotowa. Jak ona miała przebiegać w Prusach Wschodnich? Członek polskiej delegacji Bolesław Drobner po latach wspominał, że Stalin przedstawił mapę z linią granicy, biegnącą od Elbląga w kierunku Suwałk.

Pomocnik Historyczny „Prusy - wzlot i upadek” (100230) z dnia 10.03.2025; Dzieje Prus; s. 116
Oryginalny tytuł tekstu: "Rozbiór Prus Wschodnich"
Reklama