Pomocnik Historyczny

Prolog. Wiecznie rozdarta

Hiszpania wiecznie rozdarta

Alegoria narodzin Hiszpanii: Królowa Katolicka Izabela Kastylijska otrzymuje klucze do Grenady od ostatnich Maurów; fresk w ambasadzie Hiszpanii w Rzymie, 1879-82 r. Alegoria narodzin Hiszpanii: Królowa Katolicka Izabela Kastylijska otrzymuje klucze do Grenady od ostatnich Maurów; fresk w ambasadzie Hiszpanii w Rzymie, 1879-82 r. Alamy / BEW
Nieprzystające do siebie elementy, sprzeczności, spory wewnętrzne. Czy można mówić o dziejach jednej Hiszpanii?

Dwie Hiszpanie. „Mały Hiszpanie, co na świat przychodzisz, niech Bóg ma cię w opiece, jedna bowiem z dwóch Hiszpanii twe serce skuje” – pisał w opublikowanym w 1912 r. wierszu „Españolito” hiszpański poeta Antonio Machado. Jako przedstawiciel Pokolenia 98 (La generación del 98), grupy pisarzy i literatów, do której należał m.in. czytany i publikowany na całym świecie filozof Miguel de Unamuno, na własne oczy ujrzał ostateczny rozpad imperium hiszpańskiego po wojnie hiszpańsko-amerykańskiej z 1898 r. Niegdysiejsze mocarstwo – rozciągające się od wybrzeży Kalifornii, przez bogate w srebro posiadłości w Ameryce Południowej, majestatyczny, wzniesiony na ruinach imponującej stolicy Mexików (Azteków) Meksyk, zapewniające kontrolę na Morzu Śródziemnym Neapol i Królestwo Sycylii, po Filipiny na Pacyfiku – było pod koniec XIX w. zaledwie wspomnieniem swej dawnej potęgi.

Takie przypieczętowanie długotrwałego kryzysu, którego korzenie sięgały XVII w., wzbudziło w intelektualistach z Pokolenia 98 podejrzenie, że nie istnieje jeden obraz Hiszpanii – tej triumfującej, zasobnej. Że mamy tu do czynienia z jakimś rozdarciem, pęknięciem. Zarazem skłoniło to ich do poszukiwań odpowiedzi na pytanie, czym w ogóle jest hiszpańskość? Jak zdefiniować Hiszpanię i jej ducha? I w końcu – jak go odbudować w obliczu gigantycznego kryzysu i rozpadu, osłabienia filarów imperium (potęgi wojskowej, potęgi monarchii, potęgi katolicyzmu)?

Filozofowie i pisarze szukali odpowiedzi we wszystkich sferach życia: od spraw społecznych (José Ortega y Gasset), przez życie ludowe i uroki Hiszpanii prowincjonalnej (Antonio Machado), kryzys egzystencjalny Hiszpanów (Miguel de Unamuno), po wezwanie do budowy wielkiej idei Hispanidad (Ramiro de Maetzu), żywej aż do dziś.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Hiszpanii” (100232) z dnia 15.06.2025; Dzieje Hiszpanii; s. 8
Oryginalny tytuł tekstu: "Prolog. Wiecznie rozdarta"
Reklama