Rekonkwista po fakcie. Przez rekonkwistę zwykle rozumie się odzyskiwanie ziem Półwyspu Iberyjskiego spod panowania muzułmańskiego – zainicjowanego inwazją w 711 r., a zakończonego w 1492 r. utratą Grenady – przez chrześcijan. Jednakże ta konfrontacyjna i ideologiczna koncepcja nie była używana ani przez kronikarzy średniowiecznych, ani historyków nowożytnych. W takim znaczeniu zaczęto ją stosować dopiero w okresie hiszpańskiej restauracji (po 1874 r.).
Przyjmuje się, że tym, który jako pierwszy użył w 1796 r. określenia „odzyskiwać” (reconquistar) w odniesieniu do ośmiowiekowych walk chrześcijan z muzułmanami, był walencjański ksiądz José Ortiz y Sanz, autor kompendium historii Hiszpanii. Ale to XIX-wieczny historyk i polityk Modesto Lafuente zainspirował do stosowania tego terminu, wyznaczając kierunek interpretacji. Rekonkwistę, którą uznał za gigantyczny wysiłek (esfuerzo gigantesco), widział jako „okres walk między Hiszpanami a Saracenami, między Ewangelią a Koranem, między krzyżem a sejmitarem” (hiszp. la cimitarra, od perskiego szamszir – zakrzywiony miecz, używany w historii Bliskiego Wschodu). Rekonkwista w takiej optyce jawiła się jako krucjata.
Na dobre koncepcja rozpowszechniła się za sprawą mediewisty Claudia Sáncheza-Albornoza, który uznał ją za prawdziwy klucz do historii Hiszpanii, i stała się paradygmatem historiografii narodowo-katolickiej do dzisiaj. Zgodnie z nim rekonkwista była wspólnym przedsięwzięciem wszystkich „Hiszpanów”, w trakcie którego rozproszona grupa królestw chrześcijańskich, po kilku wiekach „walki narodowej i religijnej”, nie tylko odzyskała „narodowy grunt”, utracony w VIII w.