Od dominacji do laicyzacji
Jak Hiszpania stała sie państwem świeckim i liderem postępu w Europie
Chrystianizacja i koegzystencja. Obecność chrześcijaństwa na Półwyspie Iberyjskim sięga pierwszych wieków naszej ery, kiedy Imperium Rzymskie wyparło Kartaginę. W V w. powstało chrześcijańskie Królestwo Wizygotów wyznających arianizm. Chrystianizację przerwała w VIII w. inwazja Arabów z Afryki Północnej. Chrześcijaństwo okopało się na północy półwyspu. Chrześcijanie, muzułmanie i Żydzi koegzystowali do XV w. Islam i judaizm tworzyły silne ośrodki kulturowo-religijne. W miarę jak rekonkwista odnosiła sukcesy, umacniały się struktury kościelne. Pomaga w tym rosnąca w Europie popularność pielgrzymek szlakiem św. Jakuba do sanktuarium Santiago de Compostela.
Pod władzą monarchów katolickich. Pod panowaniem Ferdynanda i Izabeli, a następnie Karola V Habsburga i jego syna Filipa II Hiszpania stała się potęgą. Ferdynanda i Izabelę tytułowano monarchami katolickimi, Izabela nosiła tytuł Służebnicy Kościoła Katolickiego. Instytucja Kościoła była częścią i narzędziem państwa, a Kościół czerpał z tego ogromne korzyści w samej Hiszpanii i w jej koloniach. U początków złotego wieku Hiszpanię zamieszkiwali jednak nie tylko katolicy, ale i muzułmanie oraz społeczność żydowska.
Na tym tle wybuchały konflikty. W samoobronie Żydzi i Maurowie (muzułmanie) przechodzili na katolicyzm, zachowując dzięki temu wysoką pozycję i majątek. To budziło niezadowolenie katolików. W 1478 r. papież Sykstus IV zatwierdził instytucję inkwizycji przy dworze królewskim. Wyszukiwała i karała, nawet śmiercią na stosie, fałszywie nawróconych Żydów, nazywanych marranami, oraz wszelkich heretyków. Nie ufano także konwertytom muzułmańskim, czyli moryskom.
Edykt z Alhambry. Posępnym symbolem inkwizycji stał się Tomas de Torquemada, sam konwertyta, który przekonał Izabelę Katolicką do wypędzenia Żydów z królestwa w 1492 r.