Dynastia i jej imperium. W okresie jednego pokolenia za panowania Cyrusa II (550–530 p.n.e.) Persowie stworzyli potężne imperium obejmujące kraje Azji Zachodniej i Środkowej, od Syr-darii na wschodzie po Morze Egejskie na zachodzie. Następcy Cyrusa, Kambyzes i Dariusz I, dodali kraje w Europie (Trację, Macedonię) i Afryce (Egipt). Było to pierwsze tak rozległe władztwo wykraczające poza region Mezopotamii i Lewantu.
Imperium Achemenidów wzięło swoją nazwę od Achemenesa, władcy Anszanu, części Elamu (pan. ok. 725/700–675 p.n.e.). Rodowody Cyrusa Wielkiego sięgają wstecz do Teispesa (Cziszpisza, ok. 675–640). Król Dariusz I, założyciel nowej gałęzi królewskiej, wywodził swój ród poprzez Teispesa od właśnie Achemenesa. Dlatego niektórzy badacze mówią o dwóch dynastiach: Teispidów (Cyrus II i Kambyzes) oraz Achemenidów (gałąź Dariusza I).
Królewskie inskrypcje Achemenidów były pisane w trzech językach (staroperskim, elamickim i babilońskim). Językiem imperialnym Achemenidów stał się aramejski. Barwny obraz Persów zawierają przekazy biblijne (Biblia hebrajska i Septuaginta), a także literatura grecka (m.in. Herodot, Ksenofont, Platon). Z Persami wiążą się liczne historyczne i kulturowe narracje dominujące w kulturze Zachodu, m.in. mit konfrontacji Orientu i Okcydentu.
Ludy imperium. Rdzeniem imperium był Iran płd.-zach. – starożytna Parsa, czyli Persja (dzisiejsze Fars i Buszehr), termin często stosowany do całego państwa. Główną rolę odgrywały w nim ludy iranojęzyczne, zwłaszcza Persowie i Medowie. Obszary od Chorasanu po Syr-darię zamieszkiwali irańscy Partowie, Areiowie, Baktrowie i Sogdowie. Królowie perscy mieli świadomość przynależności do ludów iranojęzycznych, zwanych w języku staroperskim Ariya (od tego terminu pochodzi nazwa Iran).