Republika według ajatollahów
Republika według ajatollahów. Porewolucyjny system polityczny w Iranie
Telefon z piekła. Amerykanin, Chińczyk i Irańczyk trafiają do piekła na wieczne potępienie. Udaje im się jednak wyprosić krótką rozmowę telefoniczną z rodziną. Amerykanin mówi do słuchawki przez dwie minuty i płaci 10 dol. Chińczyk za cztery minuty jest winny 20. W końcu Irańczyk rozmawia przez pół godziny i płaci tylko dolara. Jego towarzysze niedoli, mocno skonfundowani, pytają diabła, jak to możliwe, że Irańczyk zapłacił tak mało? – To było połączenie lokalne.
Dla wielu Irańczyków porewolucyjne piekło zaczęło się od pytania. Pierwszym ważnym aktem przywódców rewolucji 1979 r. było zorganizowanie referendum. Nieco ponad miesiąc po powrocie ajatollaha Ruhollaha Chomejniego do kraju nowe władze zadały wszystkim Irańczykom powyżej 16. roku życia proste pytanie: czy Iran powinien być republiką islamską? Z perspektywy czasu takie ujęcie sprawy może wydawać się dziwne w kraju, który właśnie doświadczył rewolucji islamskiej. Ale mimo upadku szacha Irańczycy wcale nie byli zgodni co do tego, jak ma wyglądać przyszłość nowego państwa. A jej islamska wersja wcale nie była jeszcze przesądzona.
Dla Chomejniego i jego zwolenników referendum, które mogli bez przeszkód sfałszować, było jednak sposobem na legitymizację ich władzy. Szczególnie że według oficjalnych wyników prawie 99 proc. Irańczyków zagłosowało za porzuceniem starej irańskiej konstytucji z 1906 r. i uznaniem islamu jako podstawy do napisania nowej. Jeszcze w grudniu 1979 r. Irańczycy znów zagłosowali – tym razem za przyjęciem islamskiej ustawy zasadniczej. Do dziś obrońcy islamskiego systemu rządów wskazują na oba te referenda jako na źródła demokratycznego mandatu dla irańskiej teokracji.
Porewolucyjny system polityczny. W rezultacie obu tych głosowań porewolucyjny system polityczny Iranu stał się osobliwym połączeniem ludowej suwerenności i religijnej władzy – przy czym ta druga miała za zadanie opiekować się tą pierwszą.