Ibrahim ibn Jakub (912/913 – po 966). Pierwszy agent, który szpiegował w Polsce

Wywiadowca kalifa Kordoby donosił o państwie Mieszka.

Tajny poseł kalifa na dwór cesarski? Tłumacz? Kupiec? A może handlarz niewolników? Kim naprawdę był Ibrahim ibn Jakub, sefardyjski Żyd z Tortosy w kalifacie kordobańskim, autor pierwszej historycznej relacji na temat państwa Mieszka I? Jeden z najbardziej szanowanych polskich historyków wczesnego średniowiecza Gerard Labuda nie wahał się określić go „polityczno-gospodarczym wywiadowcą kalifa Kordoby Hakama II”, mającym za zadanie „zbadanie położenia politycznego i gospodarczego Europy Środkowej”.

Naukowcy, którzy analizowali dzieło ibn Jakuba (oryginał się nie zachował, znamy fragmenty przytoczone przez hiszpańskiego pisarza Al-Bakriego w XI-wiecznej „Księdze dróg i królestw”), szacują, że jego podróż z Kordoby na wschód kontynentu rozpoczęła się w połowie lat 60. X w. Trwała około dwóch lat, a jej trasa biegła przez Bordeaux, później statkiem wzdłuż wybrzeży Francji, Niemiec i Danii aż do krajów Słowian Połabskich, stąd zaś przez Pragę, Magdeburg i Fuldę na Półwysep Iberyjski. Właśnie z krajów słowiańskich przez państwo Franków do kalifatu Kordoby biegł główny szlak handlu niewolnikami. Państwo Mieszka mogło wówczas budzić większe zainteresowanie islamskiego władcy, bo niedawno dołączyło do świata chrześcijańskiego, a konsekwencją tego było wygasanie handlu niewolnikami. Ibn Jakub nigdy nie postawił stopy w domenie Piasta. Jego informacje pochodziły najprawdopodobniej z rozmów, jakie prowadził w Pradze i na dworze cesarza Ottona I. Pragę jako pierwszy opisał szczegółowo, podając, że gród jest „zbudowany z kamienia i kredy” oraz że stanowi centrum handlu w tej części Europy: „Przybywają do niego z miasta Kraków, Ruś i Słowianie z towarami, a również przybywają z krajów islamu, Żydów i Turków także z towarami, różnymi monetami, a sprowadzają ze sobą niewolników, cynę i różne skóry”.