Józef Nasi (1515–79). Agent Wysokiej Porty

Arcywróg Wenecji na usługach sułtana.

Wywodził się z portugalskich Żydów wygnanych z Półwyspu Iberyjskiego w XVI w. pod wpływem oskarżeń o potajemne praktykowanie judaizmu. Jak wielu innych Józef Nasi znalazł nowy dom w Imperium Osmańskim. Zajmował się handlem winem między Portą a Polską. Swój interes prowadził dzięki przywilejom uzyskanym od króla Zygmunta Augusta, któremu również pożyczał pieniądze. Z czasem stał się bankierem, dyplomatą i wysokim rangą dworzaninem sułtana Sulejmana Wspaniałego, a później jego syna Selima II. W uznaniu zasług otrzymał liczne przywileje oraz miasto Tyberiadę, a od 1566 r. nosił tytuł księcia Naksos i Cyklad.

Źródła XVI-wieczne, szczególnie te pochodzące z Wenecji, wyolbrzymiały rozmiary siatki szpiegowskiej na usługach Nasiego. Z raportów wynika, że miał on swoich ludzi nie tylko w Italii, ale również w Niderlandach i Europie Środkowej (w Pradze, Krakowie, Lwowie). Dla Nasiego wrogiem nr 1 była Wenecja. Wydaje się, że chował do niej osobisty uraz od czasu, kiedy tułając się po wygnaniu z Portugalii, ubiegał się o osiedlenie w mieście na wodzie, a władze republiki odrzuciły jego prośbę i uwięziły członków jego rodziny. W 1553 r. Rada Dziesięciu skazała go na śmierć in absentia za działalność przeciwko republice. Historycy uważają, że Nasi tak bardzo chciał zemścić się na Wenecji, że usilnie namawiał sułtana do ataku na należący do republiki Cypr. Opanowanie wyspy przyniosłoby mu dwojaką korzyść. Oczekiwał, że sułtan odda mu w zarząd port w Famaguście, gdzie funkcjonowała bogata i prężna społeczność żydowska. Wielkim marzeniem Nasiego było ponadto stworzenie na wyspie schronienia dla wyznawców judaizmu cierpiących prześladowania w Europie.

Nasi zorganizował na Cyprze siatkę agentów, którzy mieli wzniecić antyweneckie powstanie. Plan zakładał, że na wieść o wyruszeniu osmańskiej floty, na wyspie rozpoczną się zamieszki.