I tak oto dokonała się tragiczna zdrada wolności nowego narodu – to słowa podsumowujące rocznicowy artykuł opublikowany 15 września 2017 r. w filadelfijskiej gazecie „The Inquirer”. Autor Gary B. Nash, historyk z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles i współautor książki „Przyjaciele wolności. Tadeusz Kościuszko, Thomas Jefferson, Agrippa Hull”, przekonuje, że dzieje Stanów Zjednoczonych, a więc zapewne też i świata, potoczyłyby się inaczej, gdyby Thomas Jefferson, jeden z Ojców Założycieli nowej republiki, wypełnił ostatnią wolę swojego polskiego przyjaciela, rozpoczynając znoszenie niewolnictwa w 1817 r. Jefferson, odmawiając egzekucji testamentu Kościuszki, mimo wcześniej złożonej mu obietnicy, zdradził nie tylko jego, ale też ideę wolności fundującą Stany Zjednoczone.
Czy mógł jednak zachować się inaczej? Próba odpowiedzi na to pytanie wybucha co jakiś czas płomieniem sporu o prawdziwe źródła amerykańskiego systemu społeczno-politycznego. Na ile rzeczywiście jego istotą była pasja wolności, a na ile systemowy rasizm oparty na supremacji białych i niewolnictwie jako głównym mechanizmie rozwoju gospodarczego? By ten współczesny spór zrozumieć, warto cofnąć się o 220 lat.
W latach 1797–98 Tadeusz Kościuszko po raz drugi znalazł się w Stanach Zjednoczonych. Był już uznanym bohaterem amerykańskiej rewolucji oraz otoczonym sławą przywódcą polskiego powstania (insurekcji 1794 r.). Gdziekolwiek się pojawił, fetowały go tłumy. Podczas tego drugiego pobytu znajomość z Tomaszem Jeffersonem (ówczesnym wiceprezydentem, przyszłym, od 1801 r., prezydentem) rozwinęła się w głęboką przyjaźń. Zbliżyły ich nie tylko ideały, ale i sprawy bieżącej polityki – istniała szansa, że naczelnik polskiej insurekcji będzie w stanie pomóc w poprawie relacji dyplomatycznych między USA i Francją.