Historia

Majorowa i kamerdyner

Kobieca intryga i największa afera I RP

Franciszek Ryx, kamerdyner i zaufany króla, stoi przy jego łożu po prawej stronie. Władca przyjmuje młynarza z Marymontu i jego żonę, którzy udzielili mu schronienia, gdy został porwany przez konfederatów barskich w 1771 r., Marcello Bacciarelli, XVIII w. Franciszek Ryx, kamerdyner i zaufany króla, stoi przy jego łożu po prawej stronie. Władca przyjmuje młynarza z Marymontu i jego żonę, którzy udzielili mu schronienia, gdy został porwany przez konfederatów barskich w 1771 r., Marcello Bacciarelli, XVIII w. Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
Rzekomy spisek na życie księcia Czartoryskiego, proces komentowany w całej Europie i powołanie specjalnej komisji. Największą aferę polityczną schyłku I Rzeczpospolitej wywołała nieznana kobieta.
Portret Elżbiety z Czartoryskich, siostry uwikłanego w intrygę Dogrumowej księcia Adama Kazimierza, Marcello Bacciarelli, 1757 r.BEW Portret Elżbiety z Czartoryskich, siostry uwikłanego w intrygę Dogrumowej księcia Adama Kazimierza, Marcello Bacciarelli, 1757 r.

Ponieważ życie Marii Teresy Dogrumowej spowija mgła tajemnicy, opisując jej historię, częściej niż zwykle trzeba posługiwać się słowem „podobno”. Podobno urodziła się w Niderlandach w biednej mieszczańskiej rodzinie jako Maria Teresa de Néri. Ona sama twierdziła, że przyszła na świat w Wiedniu jako baronówna de Lautenburg. Podobno trudniła się nierządem. Podobno w młodym wieku porzuciła rodzinę, ukradła biżuterię matki i udała się do Amsterdamu, gdzie wyszła za mąż. Wiadomo na pewno, że od 1767 r. przebywała w Warszawie, a następnie wyjechała do Moskwy. Tam poślubiła majora Aleksandra Ugriumowa (spolszczona wersja nazwiska brzmiała Dogrumow).

Z powrotem w Warszawie Dogrumowa pojawiła się w 1782 r., gdzie – znów podobno – prowadziła rozwiązłe życie. Józef Hen w „Moim przyjacielu królu” pisał: „dwuznaczna opinia cudzoziemce nie szkodziła, brylowała w półświatku, potrafiła dopchać się i do salonów”. Nie wiadomo wreszcie, jak wyglądała – nie zachował się żaden jej portret ani rysunek. Musi wystarczyć krótki opis, jaki w liście do ojca zawarł Stanisław Kostka Potocki: „nikła, chuda, blada, nos pociągły, oczy czarne i żywe, brew giętka, wdzięki podstarzałe…”.

Na tropie spisku

Sytuację polityczną w Rzeczpospolitej w przededniu wybuchu afery Dogrumowej charakteryzował przede wszystkim płynny charakter, brak jednoznacznych podziałów i ugruntowanych stronnictw. Ton sprawom publicznym nadawała frakcja skupiona wokół króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, wspieranego przez ambasadora rosyjskiego Otto Stackelberga. Z drugiej strony była niesformalizowana opozycja magnacka, której przewodzili generał ziem podolskich książę Adam Kazimierz Czartoryski, marszałek wielki koronny Stanisław Lubomirski oraz hetman polny koronny Seweryn Rzewuski.

Polityka 8.2020 (3249) z dnia 18.02.2020; Historia; s. 52
Oryginalny tytuł tekstu: "Majorowa i kamerdyner"
Reklama