JULIUSZ ĆWIELUCH: – Wydawanie książki o Józefie Piłsudskim dwa lata po setnej rocznicy odzyskania niepodległości to dosyć ryzykowny ruch.
MACIEJ GABLANKOWSKI, autor książki „Piłsudski. Portret przewrotny”: – Gdyby w 2018 r. ukazało się coś ciekawego na temat samego Piłsudskiego, to pewnie nie napisałbym swojej książki.
Czytaj też: Przedwojenni komuniści. Kim byli i jacy byli?
Skromność na miarę Piłsudskiego, który sam sobie przyznał order Virtuti Militari bo uznał, że mu się po prostu należy.
Z dużą satysfakcją pisałem ten fragment książki, bo świetnie dopełniał tę postać z jej wzniosłościami i małościami. Choć od jego śmierci minęło dopiero 85 lat, to mam wrażenie, że jest już postacią dosyć trudną do zrozumienia dla współczesnych.
Zapatynowaliśmy go na śmierć?
Raczej zabetonowaliśmy. Mamy do niego stosunek albo dobry, albo zły. A ewentualna dyskusja nie toczy się na bazie faktów, ale raczej ich interpretacji. W zależności od tego, gdzie kto lokuje swoje emocje i sympatie polityczne, tak buduje swój stosunek do Piłsudskiego. A to jest postać, która wymyka się łatwym ocenom. Dla jednych był dyktatorem, dla innych zbawcą narodu. Dla endeków to lewak, dla lewaków faszysta. Katolicy kręcą nosem, że walczył z Kościołem. Ewangelicy mają mu za złe, że żonglował wyznaniem, jak mu było w danej chwili wygodnie. Każda opcja wybiera sobie garść mitów z jego życiorysu i na ich podstawie buduje całą postać. A to nie daje odpowiedzi na pytanie, kim był.
A kim był?
Moim zdaniem jego podstawową cechą było to, że był wolnym człowiekiem.