Dookoła świata w roku 1000
Rok 1000. Jak odkrywcy połączyli odległe zakątki świata i rozpoczęła się globalizacja, Valerie Hansen, przełożył Tomasz Hornowski, Dom Wydawniczy Rebis 2021, s. 335
Historycy dowodzą, że globalizacja nie jest wynalazkiem XX w., i wypatrują jej początków w coraz bardziej odległych epokach. Valerie Hansen, profesor historii na Yale University, przekonuje, że rozpoczęła się nie wraz z odkryciem Nowego Świata przez Kolumba, ale w okolicach roku 1000. Opisując podróże wikingów, eurazjatycką sieć handlu niewolnikami czy system handlu obejmujący państwa basenu Oceanu Indyjskiego, dowodzi, że to, co działo się w jednym zakątku świata, w sposób istotny wpływało na mieszkańców innych odległych krain, a nowe szlaki już wówczas wiązały ze sobą różne części globu. W tej perspektywie Europa odgrywa jedynie niewielką rolę, a centrum świata znajduje się raczej w Chinach i Azji Środkowej. Autorka w godny pozazdroszczenia sposób łączy pozornie niezwiązane ze sobą fakty, tworząc z nich spójną narrację o świecie sprzed tysiąca lat. „Rok 1000” jest dziełem świetnie udokumentowanym, a jednocześnie interdyscyplinarnym, które poza źródłami pisanymi pełnymi garściami czerpie z prac archeologicznych, antropologicznych i badań DNA. Wartość informacyjna całości w pełni rekompensuje wrażenie, że teza Hansen, iż funkcjonujemy „w świecie ukształtowanym w roku 1000 i zmagamy się z dokładnie takimi samymi wyzwaniami”, wydaje się nieco na wyrost.
TOMASZ TARGAŃSKI
***
Medycyna antyludzka
Wojna lekarzy Hitlera, Bartosz T. Wieliński, Wydawnictwo Agora 2021, s. 600
W Lueneburgu, niewielkim zabytkowym mieście, wszyscy w czasie II wojny wiedzieli, że w miejscowym szpitalu psychiatrycznym dokonywana była zbrodnia „eutanazji” na ludziach uznanych za psychicznie upośledzonych.