Sensacje XX wieku
Większe zło. Polityczne zabójstwa, krwawe zamachy, kościelne spiski, Arkadiusz Stempin, Agora, Warszawa 2022, s. 560
Już tytuł zdradza, że nie mamy do czynienia z historyczną monografią, ale z literaturą faktu. Otwiera ją wprawdzie esej poświęcony pojęciu zabójstwa politycznego i jego przykładom z dziejów – od Filipa Macedońskiego po morderstwo saudyjskiego dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego w 2018 r., ale potem wędrujemy w okolice popularnego niegdyś programu telewizyjnego Bogusława Wołoszańskiego.
Książka opisuje różnego rodzaju sensacje: głośne zamachy na premierów (Olofa Palmego czy Icchaka Rabina), akcje terrorystów z Frakcji Czerwonej Armii, mordy polityczne reżimu Władimira Putina, ale też aferę Banco Ambrosiano oraz związki Kościoła katolickiego i włoskiej mafii. Autor prowadzi nas z dużą swadą przez różnorodne historie, choć czasem trudno dotrzymać mu kroku w labiryncie wątków. Nie unika różnego rodzaju teorii – także spiskowych – czasem wybierając tę, która jego zdaniem może być prawdziwa, choć brzmi równie (nie)prawdopodobnie jak pozostałe.
Trudno się oprzeć wrażeniu, że za selekcją stoją poglądy autora i za większość zbrodni politycznych ostatniego 80-lecia na koniec dnia odpowiadają do spółki CIA i Watykan. Lekturę nieco utrudniają niezręczności językowe i zdarzające się nieścisłości, ale miłośnikom gatunku może się spodobać.
ŁUKASZ LIPIŃSKI
***
Zapiski marszałka
Pamiętniki 1918–1927, Maciej Rataj, Wydawca: Muzeum Historii Polski, 2021, t. I, s. 474, t. II s. 372
Te pamiętniki ukazały się po raz pierwszy w 1965 r. w ograniczonym nakładzie, potem wycofywano je z księgarni, bo PRL miał kłopot z II RP, której nie lubił.