Dwa patriotyzmy
Wieczny powrót Dreyfusa, Jolanta Kurska, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2022, s. 171
Prześladowanie, proces i degradacja kapitana Alfreda Dreyfusa przez kilkanaście lat głęboko dzieliły Francję: po jednej stronie katolicka prawica, większość prasy i korpusu oficerskiego armii, broniący rzekomo honoru kraju, a po drugiej początkowo tylko grupa intelektualistów walczących z antysemityzmem, w obronie słabszego, niewinnie prześladowanego. Ta grupa zapoczątkowała zwrot w opinii publicznej. „Chwała krajowi, w którym ludzie mówią, hańba krajowi, w którym ludzie milczą” – to wtedy Georges Clemenceau, przyszły premier, wypowiedział owo słynne zdanie w obronie demokracji. Każdy naród ma skrywane, wstydliwe mroki, a podejście do nich wyznacza rodzaj patriotyzmu: jeden nacjonalistyczny, zaprzeczający oczywistym kalectwom narodowej duszy (czy to w ogóle patriotyzm?) i drugi szlachetny, który nie tylko żywi dumę z najwybitniejszych postaci i czynów narodu, ale i bierze na siebie odpowiedzialność za wady i winy rodaków.
O tym wszystkim ciekawie pisze autorka, ale idzie dalej, jasno w tytule akcentując słowo powrót. Bo to starcie postaw nie ginie. Wracają fanatyzm, próby wzniecenia wojny religijnej, zagubienie bezwolnego tłumu. Ów zbiór esejów jest ilustracją mechanizmów, które cynicy wykorzystują dla utrzymania władzy i bogactwa. Dodatkową wartością książki są pięknie tłumaczone na polski znakomite artykuły Emila Zoli, pomnik dziennikarstwa zaangażowanego w walce o sprawiedliwość i demokrację.
MAREK OSTROWSKI
***
33 opowieści
Sekrety Ukrainy, Violetta Wiernicka, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź 2021, s. 144
Po 24 lutego zainteresowanie Ukrainą ogromnie się wzmogło w naszym społeczeństwie.