Osoby czytające wydania polityki

Wiarygodność w czasach niepewności

Wypróbuj za 11,90 zł!

Subskrybuj
Historia

Diabelska intryga

Sydonia von Borck: czarownica z Pomorza, diabelska intryga

Portret damy ze służącą, opisywany często jako podwójny wizerunek Sydonii von Borck – w młodości i na starość, artysta nieznany, XVIII w. Portret damy ze służącą, opisywany często jako podwójny wizerunek Sydonii von Borck – w młodości i na starość, artysta nieznany, XVIII w. Alamy Stock Photo / BEW
Co mogło czekać w XVII w. ambitną kobietę skonfliktowaną z mężczyznami? Uznanie za czarownicę i ścięcie, jak pokazuje przykład Sydonii von Borck, pomorskiej szlachcianki.
Herb rodu von Borck.Chron-Paul/https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Plik:Borcke-Wappen-HGW.JPG Herb rodu von Borck.

W 1620 r. w Szczecinie po długim procesie kat ściął 72-letnią szlachciankę Sydonię von Borck. Wyrok wykonano na wzgórzu nazywanym „niebiańskim stokiem”, skąd dusze skazanych ulatywać miały wprost do nieba, na „kruczym” kamieniu – gdy tylko tłumy gapiów opuszczały miejsce kaźni, do ciał zlatywały się kruki. Zgodnie z decyzją sądu zwłoki Sydonii spalono na stosie, a majątek, jaki zostawiła, przepadł na rzecz książęcego skarbu jako pokrycie kosztów sądowych. Taki był finał jednego z najgłośniejszych procesów o czary w dziejach rządzonego przez dynastię Gryfitów Księstwa Pomorskiego.

Niedawno po ponad 400 latach sprawa Sydonii von Borck wróciła na historyczną wokandę za sprawą polsko-niemieckiego projektu „Akta Sydonii”. Dzięki niemu powstał blog oraz detektywistyczne słuchowisko, które na podstawie oryginalnych dokumentów z procesu opowiada historię Sydonii na nowo, tym razem z jej perspektywy (odrestaurowane akta z własnoręcznymi zapiskami Sydonii można obejrzeć pod adresem www.s1620.eu).

„Wilczy” rodowód

Początki rodu von Borck – nazywanych wcześniej Borkami – sięgają XII w. Ich rodową siedzibę, Strzmiele, położoną niedaleko Szczecina na lewym brzegu Odry, nazwano Wilczym Gniazdem, ponieważ ich nazwisko, pomorskie słowo bork, oznaczało wilka. Borkowie słusznie uchodzili za jeden z najstarszych zachodniopomorskich rodów szlacheckich i od dawien dawna służyli książęcemu rodowi Gryfitów. W wiekach XIV i XV, kiedy wraz z niemieckimi osadnikami i rycerstwem na Pomorze zaczęła napływać niemiecka kultura dworska oraz język, Borkowie stopniowo stali się von Borckami. Nie przeszkadzało to jednak żyjącemu w latach 1360–1426 Maćkowi Borkowi (występujący w dokumentach jako Matzko von Borck) wojować z krzyżakami i posłować z ramienia króla Władysława Jagiełły do Danii.

Polityka 29.2023 (3422) z dnia 11.07.2023; Historia; s. 67
Oryginalny tytuł tekstu: "Diabelska intryga"
Reklama