Klasyki Polityki

Obywatel Krzepa

Coraz trudniej o optymistów.

Felieton ukazał się w tygodniku POLITYKA 20 marca 2004 r. Autor felietonu zmarł w 2018 r.

Coraz trudniej o optymistów. Z lokali partii rządzącej dobiegają jęki, że znowu ubył dobry koleżka; padł ofiarą wypadku:
– Nie wyrobił się na przekręcie – informują żałobnicy.

W lokalu partii rządzącej szczęk oręża miesza się z wezwaniami do czynu. Trochę to przypomina sytuację na klatce schodowej: dwóch facetów zachęca się do sforsowania drzwi niebezpiecznego sąsiada. Wreszcie jeden z nich powiada:

– Ty idź pierwszy, a ja cię pomszczę.
W jeszcze innym upartyjnionym lokalu nad biurkiem szefa wisi tabliczka: „Nie kradnij! Nam nie zaimponujesz”. I to też się zgadza.

Nie mylił się rzadko dziś przypominany diagnosta Paweł Jasienica, dla którego karty naszych dziejów były kartami choroby, narodowych schorzeń: w krajobrazie anarchii przechadzają się pod rękę Obywatel Krzepa i Panna Przeczulica. Panna Przeczulica jest bezradna, ogranicza swą aktywność do wydawania oburzonych pisków. Za to Obywatel Krzepa tokuje wszędzie: w telewizyjnym studiu, na końskim targu, w Sali Kongresowej. Nie, to nie pomyłka: w Warszawie występował sławny zespół im. Aleksandrowa. Dawniej radziecki, dziś istinno ruskij. Moraliści skorzystali rzecz jasna z okazji, by wytknąć gościom, że śpiewają i tańczą w mundurach upapranych w Afganistanie i Czeczenii. Finał występu: brawa, ukłony, artystyczna satysfakcja widowni. I nagle, cóż to się dzieje: na scenę wskakuje rączo z gratulacjami i podziękowaniami Obywatel Krzepa, pojawiają się kwiaty, niebiesko-biało-czerwone, w kolorach rosyjskiej flagi. Obecni w rzędach politycy popatrują po sobie, zaskoczeni, że lider partii zwyżkującej w rankingach nie zmarnował i tego wieczoru, by przypomnieć swą tezę programową: klucz rosyjski to dla Polski klucz do dobrobytu, nie jakaś lichwiarska i oszukańcza Europa. Ktoś powie – incydent, nieważna w sumie manifestacja kogoś upojonego wizją władzy, która wpadnie mu w ręce. Ale tak się nie stanie, od czego przestrogi historii – pocieszają się optymiści. Zaryzykuję własną definicję optymisty: dopiero w szpitalu, z rozpoznaniem zapalenia płuc optymista uświadamia sobie, że była ulewa, on zaś stał przez dwie godziny na ulicy dyskutując ze znajomym o naprawie świata. Pesymiści, przyglądając się karierze Obywatela Krzepy, sięgają do antyku: w V wieku p.n.e. Atenami rządził Perykles, intelektualista najwyższej próby, myśliciel, znawca sztuki. Niestety, w tym samym czasie pojawił się na horyzoncie cwany siodlarz Kleon. Uciekał się do populistycznych chwytów, obietnic bez pokrycia, oszustw i kłamstw. W końcu doprowadził do tego, że szlachetny Perykles wycofał się z polityki, podał się do dymisji.
– I co, razem z nim do dymisji podał się cały naród? – przerywa wywód ktoś, kto o Grecji wie tyle, ile przeczytał w folderze biura podróży.
– Niestety, naród zawiódł. Postawił na Kleona.
– A co z Peryklesem?
– Umarł ze zgryzoty. Ale moralnie zwyciężył. Do obowiązków elit należy triumf moralny.

Niepokoi mnie przepowiednia moralnego zwycięstwa w dającej się przewidzieć przyszłości. Instynkt polityczny połączony z genem anarchii nie wróży nic dobrego. Podobnie jak wytrawny estradowiec wyczuwający zgromadzoną publiczność wie, jaki żarcik chwyci, jaki dowcip spełni oczekiwania sali – Obywatel Krzepa orientuje się, co powiedzieć, odwołując się do poczucia krzywdy – tego towaru u nas jest zawsze pod dostatkiem, każdy czuje się skrzywdzony, łatwo więc uruchomić negatywną energię. Zasilają ją dodatkowo popisy pretendentów do rządzenia, wdeptujących w błoto już nie byle ekipę, lecz Państwo. Dziś komornik batożony na ławie (od tego zaczynał Obywatel Krzepa porachunki z prawem) nie wystarczy, żadna to sensacja w kraju, gdzie wygrażanie Trybunałem Stanu należy do repertuaru debiutantów. Przerost ambicji nie pozwala im na zrozumienie oczywistości – komu torują drogę, komu jak komunijna dziewuszka sypią kwiatki – kwiaty Zła popełnianego przez tych, co jeszcze udają, że rządzą.

Wyraźnieje cień Obywatela Krzepy i jego strasznego dworu: w przeciwieństwie do rzeszy bufetowych polityków, immunitetowych kierowców, prymusów powtarzających jak zegarynka słowa oskarżeń nasz Obywatel nie stoi w miejscu, uczy się, korzysta z rad i porad fachowców od socjotechnicznych trików, mowy ciała, medialnych sztuczek. Teraz nie powiedziałby już publicznie, że chce w celach szkoleniowych przeczytać książkę o doktorze Goebbelsie. Przeczyta tę książkę, wyciągnie z niej wnioski dotyczące metod panowania nad tłumem, ale nie będzie podkładał się bigotom politycznej poprawności; pogoni ich później. Dystansując się od udziału w interwencji w Iraku nie pochwali się, że był zaproszony do Bagdadu na inaugurację kolejnej kadencji Saddama. I pojechałby chętnie, tylko przyblokowano mu paszport. O Klewkach również woli nie wspominać, cóż, wypadek przy pracy. Nie wiadomo, czy któryś z wynajmowanych nauczycieli – od solarium, od krawatów, od dykcji – powołał się na Cezara i jego maksymę: „Uchodząc z pola bitwy nie oglądaj się!”. Pilny uczeń nie ogląda się za siebie. Jego interesuje przyszłość. To, co nadejdzie, kiedy wyborczy triumf odniesie roszczeniowa, antyinteligencka i antyeuropejska karykatura pierwszej Solidarności.

Jednego mi brak, ilekroć dumam o wykreowanym wizerunku Przywódcy: jak to jest, że dotąd nie zagospodarowano działki literackiej. Przecież Obywatel Krzepa winien czerpać z rodzimej poezji, tam znajdując inspirację i potwierdzenie własnych przemyśleń. Wielu polityków nieźle na tym wyszło. Piłsudski przywoływał Słowackiego, komuchy posługiwały się Broniewskim, Wałęsa cytował Miłosza – „który skrzywdziłeś człowieka prostego”... Czy jakiś kolejny Tymochowicz nie mógłby podsunąć liderowi potężniejącego ruchu strof zakorzenionych w narodowej pamięci? Starych, ale jarych, bo zgodnych z obecnymi nastrojami:
Ksiądz pana wini, pan księdza,
A nam prostym zewsząd nędza.

To Rey. A teraz Szymonowic:
Słoneczko śliczne, oko dnia pięknego!
Nie jesteś ty zwyczajów starosty naszego.

Łatwo wyobrazić sobie obyczaje krwiopijcy. Pora na Konopnicką:
Świecą gwiazdy, świecą
Na wysokim niebie.
Jeno nie myśl chłopie,
Że to i dla ciebie.

Wiadomo, gwiazdy nie dla chłopa: Unia je zawłaszczy, Niemcy wykupią. No a Wyspiański, nie wolno pominąć Wyspiańskiego. Czy to nie trafny skrót stosunku eliciarzy do barbarzyńców:

Pan się bojom we wsi ruchu,
Pan nas obśmiewajom w duchu.

Nie wątpię, że i do poezji weźmie się nasz bohater. A potem weźmie za mordę kogo trzeba, to znaczy – wszystkich. Dobranie się do rezerw bankowych sprawi, że od razu się polepszy. Wtedy żaden pismak nie będzie mógł napisać o biedzie, tak jak satyryk Zvika Lipowitz:
– Kobiecina była tak uboga, że dokarmiały ją gołębie.

Polityka 12.2004 (2444) z dnia 20.03.2004; Groński; s. 114
Reklama

Czytaj także

null
Kraj

Przelewy już zatrzymane, prokuratorzy są na tropie. Jak odzyskać pieniądze wyprowadzone przez prawicę?

Maszyna ruszyła. Każdy dzień przynosi nowe doniesienia o skali nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry, ale właśnie ruszyły realne rozliczenia, w finale pozwalające odebrać nienależnie pobrane publiczne pieniądze. Minister sprawiedliwości Adam Bodnar powołał zespół prokuratorów do zbadania wydatków Funduszu Sprawiedliwości.

Violetta Krasnowska
06.02.2024
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną