Klasyki Polityki

Prawda, wina, wstyd

Jak przepraszać, by miało to sens

Mirosław Gryń / Polityka
Słowo „przepraszam”, ważne i cenne w życiu codziennym, nabiera w pewnych okolicznościach wymiaru historycznego. Żeby jednak historyczne przeprosiny miały wartość, muszą spełniać kilka trudnych warunków.

To niezwykłe wydarzenie przeszło już do historii polityki, psychologii i moralności. Żaden nauczyciel akademicki nie powinien go pominąć w swoich wykładach. F.W. de Klerk, niesympatyczny, zagorzały zwolennik apartheidu oraz prezydent Republiki Południowej Afryki w latach 1989–1994, zwołał w kwietniu 1993 r. konferencję prasową. Jego szczere i odważne słowa zaszokowały obecnych. Przywódca ten przyznał otwarcie, że apartheid stał się przyczyną niewypowiedzianych cierpień milionów czarnych obywateli RPA, że ograniczał ich wolność, możliwość otrzymania pracy, że był ciosem w ludzką godność.

Wyjaśnił, że liderzy Partii Narodowej, do których należy, przyjmowali fałszywe przekonanie, iż segregacja rasowa jest lepszym rozwiązaniem od polityki kolonialnej. „Teraz wiemy, iż pozbawiała ona obywateli elementarnych praw człowieka. Dlatego głęboko żałujemy naszych czynów. Ten głęboki żal – kontynuował dalej – nie może ograniczać się do wypowiedzenia słowa »sorry«. Za nim muszą iść skuteczne działania. Przysięgamy, że Partia Narodowa uczyni wszystko, aby wykorzenić wszelkie objawy apartheidu i aby naprawić wyrządzone krzywdy. Otwieramy drzwi wolności dla wszystkich południowych Afrykanów”. Gdy kończył swoje przemówienie, zaszkliły mu się oczy i ten zawodowy, twardy polityk wyjął chusteczkę – widziałem to na własne oczy – aby wytrzeć łzy.

Niedługo po tym akcie przeprosin wypleniono zarazę apartheidu i RPA stała się względnie demokratycznym krajem. Zwykłe słowo „sorry”, któremu towarzyszyły konsekwentne czyny, zmieniły historię zniewolonego społeczeństwa. Po odejściu od polityki segregacji rasowej de Klerk – wraz z N.

Polityka 13.2001 (2291) z dnia 31.03.2001; Ogląd i pogląd; s. 78
Oryginalny tytuł tekstu: "Prawda, wina, wstyd"
Reklama