Joanna Cieśla: Starszy mężczyzna wchodzi do biura poselskiego Prawa i Sprawiedliwości, strzela do jednego z pracowników, atakuje nożem drugiego. Krzyczy, że nienawidzi PiS. Czy rzeczywiście konflikt polityczny doszedł u nas do takiej temperatury, że niekarana wcześniej osoba może popełnić zabójstwo z pobudek politycznych?
Dr Julita Koszur: - Unikałabym prostych wyjaśnień. Motywy takich działań zwykle wynikają nie tylko z przyczyn zewnętrznych, są też związane z wewnętrznymi uwarunkowaniami jednostki. W przypadku wielu osób dokonujących zamachów na polityków często okazuje się, że miały zaburzenia psychiczne, albo, że za ich działaniami stały jakieś dodatkowe motywy. Słyszałam na przykład, że człowiek, który planował zamach na Ronalda Reagana, liczył na to, że zwróci na siebie uwagę znanej aktorki. Inna możliwa przyczyna związana z jednostką to jej schematy poznawcze, które sprawiają, że ma ona skrzywione postrzeganie tego, czym jest polityka.
Co to znaczy?
Ktoś może widzieć świat polityki wyłącznie w kategoriach rywalizacji, ostrej walki między ugrupowaniami i ich zwolennikami – i to może go predystynować do aktów agresji. Ale to, jak rozumiemy politykę, zwykle jest związane z tym, jak widzimy świat w ogóle. Czy jesteśmy raczej ufni, czy raczej nieufni. Czy w relacjach międzyludzkich mamy skłonność szukać partnerstwa, czy relacji hierarchicznych. Czy szukamy konfrontacji, czy porozumienia.
Czy bieżąca atmosfera, klimat polityczny, może wpływać w jakiś sposób na te schematy poznawcze?
Wszechobecny agresywny język, poetyka konfliktu w pewnym stopniu może aktywować skłonności do agresywnych działań, jeśli ktoś je ma. Generalnie natomiast schematy poznawcze, czyli sposób spostrzegania rzeczywistości i funkcjonowania w niej budują się przez lata, od dzieciństwa.