Podpisanie przez Związek Radziecki i Trzecią Rzeszę porozumienia, znanego jako pakt Ribbentrop-Mołotow, było wydarzeniem brzemiennym w skutki dla całej Europy, a jednak data 23 sierpnia 1939 r. ani nie jest powszechnie znana, ani nie wywołuje szczególnych emocji. Żeby to zmienić, międzynarodowa inicjatywa pod nazwą Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS) wybrała tę datę na Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, obchodzony pod hasłem „Remember. August 23” (Pamiętaj. 23 sierpnia). Członkami ESPS są obecnie Niemcy, Polska, Słowacja i Węgry (wkrótce ma dołączyć Rumunia, status obserwatora mają zaś Austria i Czechy). W tym roku reprezentantów ministerstw sprawiedliwości i instytucji zajmujących się historią XX w. gościła Litwa (pierwsze obchody odbyły się w Warszawie w 2011 r., a kolejne na Węgrzech). ESPS ma na celu „badanie, dokumentowanie oraz upowszechnianie wiedzy na temat historii Europy XX wieku (…) ze szczególnym uwzględnieniem okresu dyktatur, wojen i społecznego sprzeciwu wobec zniewolenia”. Do 31 sierpnia ESPS prezentuje w Krakowie wystawę poświęconą pamięci Andrzeja Przewoźnika, historyka i sekretarza generalnego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, który zginął w katastrofie smoleńskiej.
