Dowódca GROM trafia do „zamrażarki”

Dynamika odwołania dowódcy GROM była skokowa. Najpierw wszyscy zazdrościli płk. Piotrowi Gąstałowi, że tak świetnie zainwestował w swoją karierę w 1992 r. Gąstał, jako jeden z pierwszych żołnierzy przyjętych do GROM, uczestniczył w tajnej akcji przewozu teczek domniemanych agentów komunistycznych służb bezpieczeństwa, na podstawie których Macierewicz ułożył sławną listę agentów wśród przedstawicieli władz. Macierewicz, ujawniając listę, obalił przy okazji rząd, w którym zasiadał. A Gąstał o tym akurat zadaniu pewnie wolałby nie pamiętać, bo przez lata był to raczej jeden z pomijanych wątków w historii jednostki. Kiedy kilka miesięcy temu polityczna układanka zmieniła się na korzyść Prawa i Sprawiedliwości, wojskowi byli przekonani, że minister Macierewicz, jako człowiek z dobrą pamięcią, uwzględni, kto tłukł się dla niego na pace stara w 1992 r. Szybko okazało się, że w kwestii pamięci minister Macierewicz jest bardziej pamiętliwy niż dobrze pamiętający. Atmosfera wokół jednostki robiła się coraz trudniejsza. Z MON ciągle szły jakieś zapytania i uwagi. Od trzech miesięcy wszyscy w zasadzie mówili, że płk Gąstał poleci. Tylko nie wiadomo było za co i kiedy. Od momentu kiedy ministrem obrony narodowej został Antoni Macierewicz, wojskowi swój los odczytują ze skomplikowanej gry aluzji, drobnych gestów i niedomówień. Czystka na najwyższych stanowiskach odbywa się metodą salami. Każdego tygodnia zmienia się obsada jakiegoś ważnego stanowiska. W samym Sztabie Generalnym zwolniono wszystkich szefów zarządów. W Garnizonie Warszawa i Inspektoracie Wsparcia wymieniono całe dowództwo. Lista zmian jest bardzo długa. Karuzela kadrowa za czasów ministra Macierewicza jest również karuzelą emocjonalną. Jednego dnia pan minister jest dla kogoś łaskawy, a nawet wylewny. Co nie przeszkadza mu następnego dnia zrzucić tę samą osobę w kadrowy niebyt. – Ja wiedziałem, że dowódcę powiozą, jak tylko Don Antonio zapytał mimochodem, czy w jednostce nadal popularna jest gra w piłkę nożną – mówi jedna z osób z otoczenia GROM. Don Antonio to oczywiście Macierewicz. A pytanie o piłkę to aluzja do przeszłości, w której na murawie jednostki można było spotkać premiera Donalda Tuska próbującego ramię w ramię z Pawłem Grasiem i ministrem Nowakiem ogrywać specjalsów. Co zresztą im się udało. Ale żołnierze mówią, że oddali mecz, aby premier nie miał złych wspomnień. Złe wspomnienia najwyraźniej zachował minister Macierewicz. Koło fortuny obróciło się na korzyść dowódcy GROM na początku lipca. Pokaz umiejętności i przygotowania przed szczytem NATO w Warszawie niemal zbiegł się z datą głosowania nad wotum nieufności dla ministra, a czuły na teorie spiskowe Antoni Macierewicz uznał, że nie jest to przypadek. Uznał też, że wizerunkowa klapa na publicznym pokazie kosztowałaby go stanowisko. – Z MON szedł bardzo jasny komunikat, że ćwiczenie musi być na tip-top i że minister z pewnością nie zapomni postawy godnej prawdziwego żołnierza wojsk specjalnych – dodaje proszący o anonimowość rozmówca. Sprawę pokazu potraktowano priorytetowo. – Ludzie dali z siebie wszystko. Było na pięć z plusem. Pan minister był wyraźnie zadowolony – dodaje. Plotki o odwołaniu płk. Piotra Gąstała ustały. Aż do zakończenia szczytu NATO, gdy znowu zaczęły się niedomówienia i ciągłe niezadowolenie, choć właściwie trudno było się do czegoś przyczepić. – My tu mamy wysoki płot i żyjemy trochę jak w klasztorze. Ale za tej ekipy nawet mur nie pomagał. W Willi, czyli dowództwie, atmosfera była fatalna, bo ciągle się ich o coś czepiali – mówi były żołnierz jednostki. Snuto różne scenariusze, pod jakim pretekstem dokona się zmiana dowódcy. Każdy czekał, aż coś się wydarzy. Scenariusz nr 1 Wydarzyło się 28 sierpnia w czasie pokazowych ćwiczeń wody, czyli morskiego oddziału GROM. Sprawa szybko ujrzała światło dzienne, bo całe zdarzenie zostało sfilmowane przez przypadkowego turystę nagrywającego banalną scenę wejścia statku do portu. Zamiast tego zarejestrował, jak śmigłowiec z 7. Eskadry Działań Specjalnych przygotowuje się do podjęcia żołnierzy z pokładu statku. Z Mi-17 opuszczana jest lina, do której kolejno przyczepiają się operatorzy. Na nagraniu wyraźnie widać, że coś dzieje się nie tak. Z liny odpada mały ludzki koralik. Wpada pomiędzy nadbrzeże a statek. A później pojawiają się karetki i już wiadomo, że tym razem zabrakło żołnierskiego szczęścia. Ze sporym opóźnieniem do mediów idzie komunikat o tragicznej śmierci jednego z operatorów wojsk specjalnych. W oficjalnym stanowisku brakuje nie tylko imienia i inicjału żołnierza. Nie ma nawet informacji, w jakiej służył jednostce. Jednak po ujawnieniu filmu przez TVN24 utrzymanie wszystkiego w tajemnicy stało się po prostu niemożliwe. Sprawa jest trudna, bo ćwiczenie ma miejsce w niedzielę, co samo w sobie jest dosyć wyjątkowe. A świadkowie mówią o obecności na miejscu króla Jordanii Abdullaha II, a w okolicy – prezydenta Andrzeja Dudy. Ale Kancelaria szybko dementuje informacje, jakoby prezydent był obecny na pokazie. Sprawa robi się do tego stopnia niewygodna, że nikt nie wie, jak zareagować. Ludzie z branży wskazują, że błąd mógł być po stronie pilota śmigłowca. To bardzo trudny manewr, bo przeprowadzany właściwie na ślepo. 7. Eskadra rekrutuje najlepszych pilotów, ale tu też nie jest różowo, bo takich z dużym nalotem po prostu w wojsku brakuje. Trzeba brać młodych i do bólu cisnąć szkolenie. Tylko że ciągle coś staje na przeszkodzie, ciągle jest coś ważniejszego. Piloci są mocno eksploatowani. Pracują pod dużą presją. Pogoda też była kapryśna tego dnia. Splot nieszczęśliwych okoliczności. Piloci zostają właściwie pozostawieni sami sobie. Jedyną osobą, która wyciąga do nich rękę, jest płk Gąstał, który wysyła do nich związanego z jednostką psychologa. A swoim ludziom zabrania komentować sprawę. GROM bez współpracy z pilotami jest właściwie bezużyteczny. Jedno słowo za dużo w takiej sytuacji może zepsuć wszystko, co z trudem budowano od prawie pięciu lat. – Sprawę znam z opowieści, ale nie mam żadnych wątpliwości, że dowódca zachował się jak profesjonalista. Zaimponował wszystkim opanowaniem, choć pewnie w środku wrzał. Strata żołnierza to zawsze cios dla dowódcy – mówi były specjals. Nieważne, jakkolwiek by się zachował, to i tak już wiadomo, że jego los jest właściwie przesądzony. – Nie mogę wchodzić w szczegóły, ale wojska specjalne zrobiły dla polskiej dyplomacji więcej niż paru ministrów razem wziętych. Król Jordanii jest urodzonym wojskowym. GROM darzy wielkim szacunkiem. Parę razy zrobił dla nas więcej niż dużo. Nasi żołnierze są teraz na misji w tym regionie. Stawianie kogoś pod ścianą za to, że może złamał procedury, ale dla dobra armii, jest po prostu niesprawiedliwe – dodaje osoba znająca szczegóły. Wokół dowódcy jednostki zrobiło się nagle pusto. MON zamilkł. Wykorzystanie wypadku do zdymisjonowania dowódcy pozornie mogło być naturalnym ruchem. Tyle że ryzykownym. Wojskowi od roku mają problem z podobną tragedią. 17 września 2015 r. na ćwiczebnych strzelaniach leopardów doszło do wybuchu amunicji w jednym z czołgów. Zostało ciężko poparzonych trzech członków załogi. W niewiele lepszej kondycji był czwarty, kierowca. Po trzech tygodniach szeregowy Michał Pawlicha zmarł w wyniku odniesionych ran. Sprawa wykracza poza tragiczny wypadek. Żołnierze nie mieli prawa dostać tej amunicji, bo było po terminie dopuszczającym ją do użycia bez badań. Okazało się, że wcześniej wielokrotnie i