Polityczny krajobraz po proteście w Sejmie

Pisowscy pretorianie przekonują, że opozycja próbowała dokonać zamachu stanu, ale dzielny prezes Kaczyński stanął naprzeciw i uratował Polskę przed ludźmi, którzy chcieli zatrzymać „dobrą zmianę”. Temu też służyć miał wyemitowany w ostatnią niedzielę w rządowej TVP1 „Pucz”, propagandowy, zmanipulowany i wyjątkowo prymitywny – nawet jak na obecne standardy telewizji publicznej – dokument autorstwa Ewy Świecińskiej, drugiej reżyserki „Smoleńska”. Widzowie mogli zobaczyć zaszczutych, Bogu ducha winnych posłów PiS, a z drugiej strony – agresywnych polityków opozycji oraz kodowców: głównie histerycznych lewaków i byłych esbeków martwiących się o swoje emerytury. Autorka tego dzieła, zmontowanego przede wszystkim z filmików krążących po mediach społecznościowych, nie pokusiła się, aby wytłumaczyć, z jakiego powodu poseł PO Michał Szczerba wszedł 16 grudnia na sejmową mównicę z kartką „#WolneMedia” (za co został wykluczony), ani też nie wspomniała o bezprecedensowym sposobie głosowania ustawy budżetowej w sali kolumnowej. Znamienną scenę autorka zostawiła na koniec. To konferencja Jarosława Kaczyńskiego, na której zapowiada on wyciągnięcie konsekwencji wobec protestujących posłów opozycji. Narzucenie narracji, że oto mieliśmy do czynienia z nieudanym zamachem stanu, inspirowanym może nawet w Rosji, ma być podglebiem pod zmianę regulaminu sejmowego oraz pod system dotkliwych kar dla parlamentarnych buntowników. A wszystko po to, aby w przyszłości uniemożliwić Platformie i Nowoczesnej podobne zrywy. Bo opozycja – ale i wspierający ją demonstranci – dała się we znaki prezesowi PiS. Człowiek, który – jak słychać – ma silne poczucie fizycznego zagrożenia (już w latach 90. chodził po sejmowych korytarzach z „malutkim pistolecikiem”), przestraszył się tłumów, które 16 grudnia ściągnęły pod Sejm, oraz ludzi, którzy dwa dni później próbowali uniemożliwić mu wjazd na Wawel. I choć uliczne protesty już się zakończyły, a opozycja przestała blokować sejmową mównicę, wendeta prezesa PiS dopiero się rozpoczyna. W obozie władzy pojawiają się pomysły, aby na protestujących posłów nałożyć wysokie kary finansowe, odebrać im immunitety, a nawet na 10 lat pozamykać w więzieniu (Mariusz Błaszczak). A to i tak mniej radykalne rozwiązania od tych, które proponowali niektórzy prawicowi publicyści uważający, że buntownikom należał się po prostu „lekki wpierd…” (Cezary Gmyz, TVP). Jak w republice bananowej. – Proszę bardzo, niech nas karzą – mówi przewodniczący PO. Wtórują mu inni, bo nic tak nie buduje opozycji, jak przemoc ze strony władzy. Zawieszony Grzegorz Schetyna podkreśla, że protest jest „zawieszony, a nie skończony” i że jeśli PiS znów będzie próbowało łamać zasady parlamentarnej demokracji, on i jego posłowie dalej będą demonstrować. Swoich ludzi zapewnia zaś, że kosztami protestów nie muszą się przejmować – w razie czego PO utworzy specjalny fundusz solidarnościowy. Kary finansowe to zresztą nie tylko pomysł polityków PiS. Wyszedł z nim również Paweł Kukiz – człowiek, który swoim wyborcom obiecywał „obalanie systemu”, dziś jest cichym sojusznikiem partii rządzącej. Ostatni miesiąc pokazał zresztą, jaki jest potencjał liderów politycznych, jak wobec PiS sytuują się poszczególne ugrupowania, a także ile waży w polityce doświadczenie. – Paweł siedział z nami na Konwencie Seniorów i zupełnie nie kumał, o co chodzi. Nie rozumiał, kto i o co tu gra. Tylko rzucał się bez sensu: wy sobie jaja robicie, jedni i drudzy! Bo on nie rozumie procedur i regulaminu – opowiada jeden z uczestników spotkania, na którym dyskutowano o tym, jak przełamać sejmowy impas (dzień przed tym, kiedy PO zdecydowała się zaprzestać blokady sali plenarnej). Tę bezradność czuć było na parlamentarnych korytarzach. Propozycje przekładania obrad o kolejne tygodnie mieszały się z ofertami siłowego wyprowadzania posłów (Kukiz proponował, żeby to jego wicemarszałek Stanisław Tyszka poprowadził obrady i przywołał Straż Marszałkowską) oraz z nielogicznymi pomysłami w stylu: uznajemy, że 33. posiedzenie Sejmu się odbyło, ale jednocześnie przyjmujemy uchwałę, że ze względu na nieprawidłowości powtórzone zostanie głosowanie budżetu (PSL). – To rozwiązanie polityczne, bo tego sporu nie można rozwiązać prawnie – tłumaczył Jakub Stefaniak, rzecznik PSL. Ludowcy, którzy z protestu w Sejmie wycofali się raptem po kilku dniach, bardzo zaangażowali się w pertraktacje na linii władza–opozycja. – PSL ma ludzi w samorządach i boi się, że PiS będzie ich wyrzucało z posad. Stoją na wycieraczce u Kaczyńskiego. Ludowcy negocjowali np. zostawienie Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska u marszałków, bo PiS chciało to scentralizować – opowiada jeden z ważnych polityków PO, tłumacząc woltę byłego koalicjanta. Władysław Kosiniak-Kamysz, nie chcąc, aby partia mu się rozleciała, musi zabezpieczyć interesy peeselowskich działaczy i samorządowców. Dlatego polityka PSL jest bardziej zrozumiała, kiedy spojrzeć na nią z perspektywy lokalnej. Natomiast zachowanie Ryszarda Petru z ostatnich tygodni wydaje się zupełnie nieczytelne. Siadanie do rozmów z Kaczyńskim, wycofywanie się, ataki na PO, apele o współpracę… Politycy z Wiejskiej, także partyjni koledzy, tłumaczą to przede wszystkim wpadką z ujawnieniem jego portugalskiej eskapady z posłanką Schmidt i gorączkową próbą przykrycia skandalu. Wytykają mu lekkomyślność i amatorszczyznę. Jak słyszymy, sprawa może by się nie wydała, gdyby nie to, że przewodniczącemu lot się dłużył i w końcu usiedli z posłanką koło siebie. Petru nie przewidział konsekwencji: nie tylko fali prześmiewczych memów, ale i obniżenia morale w klubie. Sytuacja w Nowoczesnej jest napięta. Część posłów ma za złe Petru, że ośmieszył ich protest, że gra wyłącznie na siebie i „rzuca się od ściany do ściany”. Niektórzy domagają się nawet, aby Joanna Schmidt ustąpiła z funkcji wiceprzewodniczącej N. Nowoczesną sonduje Jarosław Gowin, który chciałby wytransferować z partii Petru kilku posłów do swojej Polski Razem – de facto do obozu władzy. Również politycy Platformy twierdzą, że rozmawiają nieformalnie z kilkoma osobami. Utrata powagi może Ryszardowi Petru poważnie zaszkodzić. Już zresztą pojawił się sondaż, w którym PO wyprzedziła Nowoczesną o ponad 6 punktów proc. (IBRiS). – Grześkowi powinni płacić szkodliwe za konieczność współpracy z Ryśkiem, to pierwszy łamistrajk! – zżymał się tuż przed Wigilią jeden z członków władz PO, twierdząc, że Petru próbuje nakłonić Platformę do zawieszenia protestu na czas świąt i Nowego Roku. Dziś dodaje: – Pewnie miał już wykupione te wakacje. Ale dworowanie z wpadki Petru kończy się, kiedy pojawiają się pytania o to, co dalej: jak ma wyglądać współpraca PO z N? Czy zjednoczona opozycja to już tylko czysto wirtualny byt? – Musimy współpracować, bo ten fundament wynikający z naszego protestu jest zbyt dużym kapitałem, żeby go zmarnować – apeluje Krzysztof Mieszkowski z N. Jednak ostatnie dwa tygodnie i spór o ustawę budżetową pokazały, że o wspólną strategię będzie niezwykle trudno. Nadgorliwy To była polityczna gra na kilku poziomach: trzeba było rozwiązać kryzys, zakończyć protest i jeszcze wyjść z tego z twarzą. Władza i opozycja tkwiły w klinczu. Marszałek Kuchciński mógł oczywiście nakazać Straży Marszałkowskiej wyprowadzenie protestujących siłą, ale to obróciłoby się przeciwko PiS. – Brudziński rzucił kiedyś do mnie: wasze marzenie, żebyśmy was wyprowadzili i żebyście męczennikami zostali! – opowiada Sławomir Neumann, szef klubu PO. Platformie zależało, aby ponownie głosować budżet, jednak PiS nie chciało się na to zgodzić, bo byłoby to równoznaczne z przyznaniem, że ustawę uchwalono nielegalnie. Lider N proponował, aby PiS zgłosiło w Senacie poprawki do budżetu – wówczas jednak ustawa trafiłaby ponownie do Sejmu, a salę blokowali przecież posłowie. To zaogniłoby tylko sytuację. I byłoby formą legalizacji wątpliwie przyjętej ustawy. Petru szybko więc zarzucił ten pomysł. Obóz władzy mógł poprawiać budżet w Senacie – ale to naraziłoby PiS na konieczność organizowania potem posiedzenia Sejmu poza okupowaną salą plenarną – lub przepchnąć ustawę przez Senat bez żadnych uwag. Zdecydował się na drugi wariant. Senatorowie Platformy – poza jednym, Przemysławem Termińskim, który od jakiegoś czasu nosi się z zamiarem opuszczenia klubu PO – zbojkotowali głosowanie. Tym sposobem budżet trafił prosto na biurko prezydenta. Politycy PO i PSL zaapelowali do Andrzeja Dudy, aby nie podpisywał ustawy i skierował ją do Trybunału. Z kolei Ryszard Petru zapowiedział, że sam ją zaskarży. Nadgorliwość Petru i próba odróżnienia się od PO spowodowały, że znów zaliczył wpadkę. Bo jeśli to prezydent skierowałby ustawę do TK, wówczas Trybunał musiałby orzekać w pełnym składzie. Natomiast jeśli robi to grupa posłów, prezes TK wyznacza pięcioosobowy skład orzekający. Tym sposobem lider N nieopatrznie mógłby pomóc PiS zamknąć dyskusję o legalności budżetu i legalności obecnego Trybunału. Niewykluczone, że nadgorliwością wykazał się również minister Ziobro, kierując do TK uchwałę Sejmu z 2010 r. o wyborze trzech sędziów – być może w obawie, że prezydent pod presją opinii publicznej skieruje ustawę budżetową do Trybunału. Ten jednak szybciutko ją podpisał. Niezrozumiały „Klepnięty budżet” oraz wpuszczenie dziennikarzy do Sejmu (nie tylko tych ze stałymi przepustkami) spowodowały, że dalszy protest tracił sens. Tym bardziej że ludzie przestawali rozumieć motywacje opozycji. Z sondażu dla „Dziennika Gazety Prawnej” opublikowanego 11 stycznia wynikało, że 49 proc. Polaków negatywnie oceniało blokadę sali sejmowej, a działania opozycji popierało ledwie 22 proc. badanych. Choć jednocześnie prawie 38 proc. pytanych uważało, że budżet nie został uchwalony prawidłowo i powinien być ponownie głosowany. Do tego dochodziło naturalne „zmęczenie materiału”, czyli posłów i posłanek, którzy przez blisko miesiąc dyżurowali w Sejmie. – Taka jest dynamika protestów. Najpierw jest euforia, a potem adrenalina opada. Dlatego zawsze trzeba myśleć też o tym, jak ma wyglądać koniec strajku. Rozważaliśmy różne scenariusze – opowiada jeden z członków