Całą naszą klasę, znaczy się klasę inteligencką, rozpalił niedawno spór o niesłychanie wulgarne zachowanie pewnego pisarza, który był łaskaw w arcyżartobliwy sposób znieważyć pewne osoby, przywołując w ich kontekście drażliwy problem odpłatnych usług seksualnych. Dla uściślenia, spór dotyczył nie tyle owego literata, lecz pewnych prominentnych dam, które ociągały się ze słowami potępienia, a nawet coś jakby na kształt, że niby broniły kolegi, iż jest taki, że tak już ma w swoim stylu bycia. Filut znaczy, i drapichrust. I tak źle, i tak niedobrze. Inteligencja tkwi w stanie pomieszania retorycznego i moralnego. Nie wie, jak ma się zachowywać jednocześnie inteligentnie, etycznie i autonomicznie. Tak jakby ideał oświecenia nakładał na nas zbyt duże obowiązki i wyprowadzał nas w pole uniwersalnej nieoznaczoności. A przecież nie można całego życia sprowadzić do nastroju ironii, podobnie jak nie można żyć patetycznie, niczym homeryccy herosi. Język ironii ma swoje granice prawidłowego zastosowania, tak samo jak język powagi i moralizatorskiej surowości. Nie wiemy, jak odnosić się do sytuacji, gdy konwencje zostały zakwestionowane – czy upominać się o dobre obyczaje, ryzykując śmieszność i wyobcowanie z niekonwencjonalnego wtajemniczenia arcyinteligentnych ludzi, czy może oportunistycznie ulec „konwencji bezkonwencjonalności”, dając przyzwolenie na zachowanie naruszające granice, czyli transgresyjne, oraz wyzywająco przeciwstawne normom, czyli perwersyjne. Pomieszanie interpretacyjne, jakiemu ulegliśmy, gdy jeden z nas, inteligent, dokazywał tak bardzo, jakby z nienormatywności uczynił sobie normę i imperatyw, odzwierciedla fundamentalną kondycję naszej warstwy, którą jest wyobcowanie. Wyemancypowani z dobrze określonych stanów i środowisk, najczęściej burżuazyjnych bądź mieszczańskich, nie tworzymy prawdziwej klasy społecznej i odmawiamy sobie prawa do własnej obyczajowości i własnych norm. Nie pozwala nam na to nasz egalitarny i liberalny duch, a trochę też czujemy, że byłoby czymś śmiesznym uzurpować sobie jakąś własną inteligencką swojskość, klasową ezoterykę. Za mało nas, za mało posiadamy, za mało znaczymy i umiemy, by pretendować do jakiejś kolektywnej tożsamości. Zakompleksiony inteligent wstydzi się siebie, gotów kierować ostrze frustracji i agresji raczej na swoich pobratymców, a nawet na samego siebie, niż na społecznego „tubylca”. No, chyba że taki autochton jest bezdyskusyjnym troglodytą i faszystą. Nawet wtedy jednak trzeba chronić jego godność i otoczyć go troską (zwłaszcza edukacyjną). Zewsząd bowiem czyhają zagrożenia dla wątłej inteligenckiej racji bytu. Inteligent ucieka przed swym lękiem w przestrzeń kultury. Do teatru, do sali koncertowej, do księgarni. Albo zamyka się w domu i „kokonizuje” wraz z małą grupką przyjaciół. Pije z nimi mocną herbatę i dobry alkohol, ironizując, dowcipkując i spiskując przeciwko aktualnemu reżimowi, jak go zwał, tak zwał. Więc co by tu jeszcze można zrobić? Jak powiada stary rosyjski dowcip, „dawaj, nasrjom w rojal”, czyli „załatwmy potrzebę fizjologiczną do fortepianu”. Wielka jest w nas tęsknota do transgresji i perwersji. Niestety, realizujemy ją głównie oralnie, gdyż oralizm jest całą naszą mocą i nadzieją. Używamy sobie tekstualnie, czytając mistrzów transgresji, jak markiz de Sade, mówimy różne brzydkie słowa, a jak który całkiem się już rozochoci, to pod pretekstem inteligenckiego „insajderstwa” może sobie nawet słownie pomolestować jakąś panią. Niech wie, że obdarzono ją zaufaniem i aktem pozornie zelżywym inicjowano w pewnych (niewymownych i niewidzialnych) sferach. Rozkosz inteligencka ma wysublimowaną postać oralną, aczkolwiek kieruje nią archaiczna „gospodarka libidinalna”. Pozwalając sobie na coś ogólnie zakazanego, pod jakimko